Ο   ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ (Σέλινους) ΚΑΙ Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ .

      ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ (Magna Grecia) 

Γράφει  ο : Κωνσταντίνος  Σ. Ναλμπάντης, Κολωνία

  Σε αυτό τα ταξίδι μου στη Σικελία δύο αξιόλογοι Δήμαρχοι συνοδεύουν νοερά τις  σκέψεις μου και είναι ο αξιοθαύμαστος Δήμαρχος του Παλέρμου Loluca Orlando, καταδικασμένος στην λίστα θανάτου της μαφίας, που δέκα ολόκληρα χρόνια αγωνίζεται με αγάπη για τον λαό του και τη ιστορία του και κατόρθωσε  αξιόλογα βήματα για την καταπολέμηση της μαφίας και το μοντέλο του αναγνωρίζεται και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τον Δήμαρχο του Ακράγαντα / Agrigente, που κατεδαφίζει ό,τι κτίσματα καλύπτουν την πανέμορφη κοιλάδα των ναών με τα αριστουργήματα της Μεγάλης Ελλάδας, που ατενίζει κανείς από ψηλά από την  νέα πόλη την  φωταγωγημένη κοιλάδα των  Τεμπών.

 

  Εξαιτίας της στρατηγικής θέσης της στη Μεσόγειο και εξαιτίας της γονιμότητας του εδάφους έχει πάρει η Σικελία πάντα στην ιστορία τη δική της ιδιορρυθμία  κάτω από τα πολλά ευρωπαϊκά νησιά. Από αρχαιότατους χρόνους ήτανε τόπος συνάντησης των ανταγωνιζόμενων πολιτισμών. Αλλά ήτανε ακόμα και πεδίο αγώνα για επιδίωξη κατάκτησης από τις εξωτερικές δυνάμεις. ΄Η ίδρυση της Ιμέρας, αργότερα του Σελινούντα ή Σέλινους   και Ακράγαντα, έφερε τους  Έλληνες στις Σικανικές και Ελυμικές  περιοχές, που αυτές οι δύο ελληνικές πόλεις βρίσκονται κοντά στις φοινικικές πόλεις των Καρχηδονίων και είναι οι πιο δυτικότερες ελληνικές αποικίες στη Σικελία. Αφού λοιπόν κατά την ενδιαφέρουσα περιήγησή μου επισκέφθηκα τα αξιοθέατα και τα Μουσεία του Παλέρμου που βρίσκονται όλα τα αριστουργήματα των αρχαιολογικών ευρημάτων της Σικελίας ξεκίνησα με το αυτοκίνητο προς τον Σελινούντα και στη συνέχεια με ενδιάμεσους σταθμούς και διανυχτερεύσεις στους αξιόλογους αρχαιολογικούς τόπους, ώστε  να φωτογραφήσω και να κάνω τον ανιχνευτικό γύρο των 1.200 χλμ.  του νησιού. Ασφαλώς και τα δικά μου μαγευτικά και ανιχνευτικά ταξίδια στη Μεσόγειο και τη Μεγάλη Ελλάδα ( Νότιο Ιταλία και Σικελία καθώς επίσης στη Νότια Γαλλία και τη Μασσαλία έχουν σκοπό την ανακάλυψη των ριζών του πολιτισμού μας.

 

1. Κριός Ο ξακουστός κριός  των Συρακουσών, αρχές του 3. αιώνα προ Χριστού. Συχνά βρίσκεται σε ταξίδια, όπως στη Βενετία, στην Κολωνία κλπ. Η βάση του όμως βρίσκεται στο αρχαιολογικό Μουσείο του Παλέρμου και είναι ένα αριστούργημα που δημιουργήθηκε από την καλύτερη ελληνική εποχή. Ο δεύτερος κριός από χαλκό καταστράφηκε κατά τις ταραχές της επανάστασης του 1848. Και οι δύο μαζί  στόλιζαν το βασιλικό παλάτι στην Ορτυγία των Συρακουσών την εποχή του τυράννου Αγαθοκλή. . Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ

 Προερχόμενος με το αυτοκίνητο από το Παλέρμο, την ολοζώντανη χρωμάτων πρωτεύουσα του τοπικού Κοινοβουλίου της Σικελίας και περνώντας έξω από την ΕΓΕΣΤΑ έφθασα στο Σέλινουν -Σελινούντα 122 χλμ. από το Παλέρμο. Θυγατρική αποικία των Υβλαίων  Μεγάρων είναι ο Σελινούντας παραμεθόρια  πόλη στη Δυτική πλευρά των ακτών του πορθμού της Σικελίας. Οι ανασκαφές της αρχαίας πόλης βρίσκονται πολύ κοντά στο μοντέρνο Ψαροχωριό Marinella.

 Οι τρεις τομείς: ο ανατολικός λόφος, η  Ακρόπολις καθώς επίσης και η  θρησκευτική περιοχή  του Malophoros είναι για τους επισκέπτες αξιόλογη και ευρίσκονται ενδιαφέροντα αρχαιολογικά ευρήματα. Το όνομά  του χρεωστά η πόλη στον ποταμό Σέλινο και στο άγριο σέλινο, που κάποτε πλουσιοπάροχα μεγάλωνε στις κοιλάδες της περιοχής, σήμερα όμως συναντάμε αυτή τη βλάστηση σπάνια. Αυτό το καταπράσινο φυτό ήτανε για τον Απόλλωνα ιερό και τα φύλλα του είναι απεικονισμένα σε νομίσματα του Σελινούντα.

Την νότια ακτή της Σικελίας αποίκησαν οι Δωριείς με αποίκους από την Ρόδο και τα Μέγαρα. Η ισχυρότερη ίδρυση των Μεγάρων υπήρξε ο Σελινούντας ή το Σέλινουν/ Σελινους  που σήμερα ακόμα χαρακτηρίζεται ως το μεγαλύτερο πεδίο των αρχαίων  ερειπίων από πέντε δωρικούς ναούς που είναι σημαντικού μεγέθους.  Συνολικά έχει διαρκέσει  αυτή η ιστορία τρεις αιώνες.

 

2  Αρχαιολογική περιοχή Σελινούντα Δυτικής Σικελίας . Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ

 Σχεδόν όλοι οι περίφημοι ναοί δεν έχουν όνομα και χαρακτηρίστηκαν με Γράμματα της αλφαβήτου. Στον ανατολικό τομέα στέκεται  ο μεγαλοπρεπής ναός G που έχει  113 χ 54 μ και  σε μία επιφάνεια από 6.000 τετρ. ΄Εκταρ. Το  περιστύλιο έχει 54 κίονες, που έχουν ύψος 16,27 μέτρα και μία διάμετρο από ένα μέτρο.

 Η ανοικοδόμησή του ναού είχε αρχίσει τις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα και όταν ο Σελινούντας το 409 π.Χ. είχε καταστραφεί από τους Καρχηδονίους δεν ήτανε ακόμα αποτελειωμένος. Κατά την άποψη των αρχαιολόγων το αποδεικνύουν αυτό οι αυλακώσεις.. Ο ναός G δείχνει  παρόλα ενός σωρού ερειπίων μολαταύτα τον αρχιτεκτονικό πλούτο των κατοίκων του Σελινούντα.  Πλησιέστερα βρίσκεται ο ναός F, αυτός  είχε μικρότερες διαστάσεις: 65,7 χ 27,41, οι στήλες του έχουν ύψος 9 μέτρων και έχουν μία διάμετρο από 1,82 μέτρων. Υποθέτουν ότι έχει χτισθεί τον 6. π. Χ,  αιώνα και είχε 40 στήλες. Ο ναός E  σε κομψό δωρικό στιλ, ανήκε στο πρώτο ήμισυ του 5ου π. Χ. αιώνα και μετράει 70,18 χ 27,65 μ και έχει 42 στήλες, που έχουν ύψος 10,18 μέτρα.

Αυτός ο  μπροστά από ολίγο  επιδιωκόμενος να ξανά  αναστηλωθεί ναός αποκαλύπτει τον ρυθμό και ολόκληρη κομψότητα της αρχιτεκτονικής γραμμής.  Και τώρα ας έλθουμε στην Ακρόπολη και τους έξι μικρούς ναούς  . Ο μικρός ναός  των μικρών μετοπών (μετόπη=  μετά + οπή, τετράγωνη πλάκα που παρεμβάλλεται ανάμεσα στα τρίγλυφα και συν-αποτελεί ,  μαζί με αυτά, το διάζωμα των αρχαίων δωρικών ναών ), είναι πιθανότατα  ένας των αρχαιότερων ναών  με έναν επεκτεινόμενο γνήσιο χτίριο. Υποθέτει κανείς, ότι  κατασκευάστηκε μεταξύ του τέλους του 7ου. και αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα και  κατέχει τα αρχαιότερα γλυπτά της περιοχής. To μεγαλύτερο θρησκευτικό Οικοδόμημα της Ακρόπολις είναι ο ναός C με 39 στήλες, και τα δικά του μέτρα είναι 71,07 χ 26,62 μ και είχε χτιστεί στο πρώτο ήμισυ του 6ου π.Χ. αιώνα.  Η κορυφή, το αέτωμά του ήτανε στολισμένα με μοτίβα λουλουδιών. Επίσης και ο ναός D από το πρώτο ήμισυ του 6ου π.Χ. αιώνα σε δωρικό στιλ με 38  στήλες. Δυτικότερα της Ακρόπολις βρίσκονται τα ερείπια δύο δωρικών ναών  περίπου από το έτος 450 π.Χ., και οι διαστάσεις και των δύο έχουν 40 χ 16 μ. Επίσης υπάρχει και ένας ωραίος, μικρός ελληνιστικός ναός, όπου μερικοί  αποδέχονται, ότι έχει οικοδομηθεί προς τιμήν του Ακραγάντιου  επιστήμονα Εμπεδοκλή, ο οποίος το 444 π.Χ. αποξέρανε τα έλη του Σελινούντα  κοντά στις ακτές, για να μπορέσει να πλησιάσει και να προσορμιστεί  με τα πλοία…

 Μικροί βωμοί, στήλες ναών και μικρές κατοικίες και μικροί ναοί είναι πάνω από τους θρησκευτικούς τόπους διασκορπισμένα . ένα δείγμα, ότι η  θρησκευτικότητα επίσης ήτανε και λαϊκό έθιμο. Περπατώντας πάνω από την κοιλάδα του ποταμού Σέλινο ή και ανεβαίνοντας στο Modione βλέπουμε τα ερείπια του μεγάλου θρησκευτικού άδυτου του  Malophoros. Ονομάστηκε έτσι από τις μικρές γυναικείες θρησκευτικές φιγούρες, που κρατούν ένα ρόιδι . Η θρησκευτική περιοχή προσφέρει πολλαπλά ίχνη θρησκευτικών χτιρίων. Αντίθετα με τους ναούς έχουν αυτά κρητικά και μυκηναϊκά χαρακτηριστικά….siehe: Instituto Geografico

De Agostani : Archaeologisches  SIZILIEN, Novara 1995,S.69ff.

   

-     -  3. α. Παλέρμο Πρωτεύουσα της Σικελίας . β. Αποψη του Παλέρμου    Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ

  Απέκτησε φήμη,  στη Δυτική πλευρά της Σικελίας,  ευημερία και ασφαλώς τα πλούτη του Σελινούντα επισκίασαν σύντομα το όνομα της μητρόπολής της. Ο Θουκυδίδης μας δίνει στοιχεία για την ίδρυσή της, αλλά προτού εκδιωχθούν από εκεί οι Μεγαρείς, εκατό χρόνια μετά την ίδρυση των Μεγάρων, έχτισαν τον Σελινούντα, αφού έστειλαν εκεί τον Πάμιλλο, ο οποίος ήρθε και εγκαταστάθηκε μαζί τους από τα Μέγαρα την μητρόπολή τους. Εδώ ήρθαν να εγκατασταθούν μακριά από τις άλλες ελληνικές πόλεις της Σικελίας μέσα στα οριακά σύνορα των Καρχηδονίων.

 Γι΄ αυτήν την εγκατάσταση δεν είναι γνωστή καμία αντίρρηση ή αντίδραση των Σικάνων και  Ελύμων. Κατά τον Θουκυδίδη, η ίδρυση πρέπει να έγινε περίπου το 628 π.Χ. ή το 650 π.Χ., δηλαδή εκατό χρόνια μετά την ίδρυση της Μητρόπολης του Σελινούντα, των Υβλαίων Μεγάρων.

 Κατά τον Διόδωρο από την Σικελία που ισχυρίζεται, ότι η πόλη ιδρύθηκε το 651 – 650 π.Χ. και σήμερα οι Σικελιανοί αποδέχονται  αυτή τη δεύτερη χρονολογία ως πειστικότερη. ( Guide de Agostini: Archaeologisches  SIZILIEN, Novara 1995,S.69). 

 Tα Υβλαία Μέγαρα βρισκότανε μεταξύ των Συρακουσών και Γελώτων, Λεοντίνων. Στην προκειμένη περίπτωση θα μπορούσαν να μαρτυρούν ότι από την ίδια την ίδρυση του Σελινούντα προηγήθηκαν και άλλες φάσεις εγκατάστασης του ελληνικού στοιχείου, μία περίοδος σταδιακής εμπορικής διείσδυσης, όπως μαρτυρεί η εδραίωση σταθμών «διαμετακομιστικών  αγορών», που στη συνέχεια εξελίσσονται σε μορφές της οριστικής αποικιακής ίδρυσης.

 Ο όρμος κοντά στον Σελινούντα αποτελεί πράγματι ένα σημαντικό σταθμό στους θαλάσσιους οδούς που, περιπλέουν το νησί ή τον πορθμό της Σικελίας. Εκτός όμως από τον εμπορικό του ρόλο, κατά κύριο λόγο ήτανε αγροτική παροικία. Αυτό και μόνο το γεγονός καθόριζε την αγροτική αποικία να καταλαμβάνει και συνεπώς να οχυρώνει ολοένα και περισσότερα εδάφη που διαμφισβητεί με τους αυτόχθονες : Σικανούς και κυρίως Ελύμους  (αρχαίος λαός της Σικελίας που κατοικούσε το δυτικό μέρος του νησιού).  Οι  Έλληνες άποικοι μεταβάλλοντες σε εύφορους αγρούς τα πρώην τέλματα, και αφού οχύρωσαν σε διπλή Ακρόπολη και κατασκεύασαν  διπλό λιμένα, ύψωσαν την πόλη που η ακμή της διάρκεσε τρεις αιώνες περίπου.

Αν  ρίξουμε μια ματιά στον χάρτη της Σικελίας διαπιστώνουμε, ότι τα αναφερόμενα εδάφη εκτείνονται στα ανατολικά μέχρι τις εμβολές του ποταμού Πλατάνι, όπου βρίσκεται η θυγατρική αποικία της Ηράκλειας Μίνωας, που πέρασε στην κυριαρχία του Ακράγαντα, την ενδοχώρα των θερμών του Σελινούντα, πλησίον της σημερινής Σιάκα, δυτικά μέχρι τη Μαζάρα, που συνορεύει με την ελυμική πόλη Εγέστα  (κατά τον Στράβωνα χτίστηκε από  Έλληνες οπαδούς του Φιλοκτήτη και σύμφωνα με τον μύθο είναι απόγονοι των Τρώων…). ΄Όπως είδαμε σε σειρά προηγούμενων άρθρων μας στον τοπικό τύπο, «ΗΧΩ» της Δράμας και επίσης μέρος αυτών υπάρχει και στο διαδίκτυο – ιντερνέτ των Μεταναστών μας: η ΙΜΕΡΑ, ΤΟ ΡΗΓΙΟ και ο ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ κάλεσαν τους Καρχηδονίους στην Σικελία το 480 π.X. εναντίον του Ακράγαντα.

  Αυτή η πρώτη φάση  σχέσεων με την Καρχηδόνα οδήγησε σε ανοιχτή σύγκρουση, όταν ο Θήρωνας, άρχοντας του Ακράγαντα, εκδίωξε το 483 π.Χ. από την Ιμέρα τον τύραννο Τέριλλο , ενσωματώνοντας στα εδάφη του Ακράγαντα μία μεγάλη ζώνη εδαφών που διέσχιζε όλο το νησί, από τον πορθμό της Σικελίας μέχρι την Τυρρηνική Θάλασσα. Ο Τέριλλος, υποστηριζόμενος από το γαμπρό του Αναξίλαο του Ρηγίου, ζήτησε τη βοήθεια των Καρχηδονίων και μαζί αυτοί αποφάσισαν να επέμβουν ενώνοντας μαζί τους και τους Σελινουντίους, που βρισκότανε ακριβώς απέναντι από την Καρχηδονιακή επαρχία. Προφανώς φοβούνταν ότι η δύναμη του Θήρωνα θα αυξανόταν πολύ και θα μπορούσε να λάβει ηγεμονικές διαστάσεις.  Κάτω από την απειλή του καρχηδονιακού στρατού, ο Θήρωνας συμμάχησε με το γαμπρό του, τον Γέλωνα, τον τύραννο των Συρακουσών, και μαζί επιτέθηκαν στην Ιμέρα, στα βόρεια παράλια της Σικελίας, στον εχθρικό στρατό., Βλέπε: Valerio Manfredi,S.398. Και η Καρχηδόνα για να εξασφαλίσει τη θέση της στη Σικελία, ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση της Περσίας συγχρόνως με αυτήν να επιτεθεί στους   Έλληνες από τη Δύση. Κατά τον Hermann Bengtson: GRIECHISCHE GESCHICHΤE, Beck, München 1994,S.157, η κραυγή βοήθειας του Τέριλλου προς τους Καρχηδονίους έδωσαν την από καιρό επιθυμούσα πρόφαση για την ματαίωση της προοδευτικής ένωσης του νησιού κάτω από την καθοδήγηση του γένους των Δεινομενίδων.

Δεν είναι τυχαίο, αν η καρχηδονιακή επίθεση χρονικά πέφτει μαζί με τις επιθέσεις του Ξέρξη εναντίον της μητροπολιτικής Ελλάδος, και οι δυο επιθετικότητες  είχαν  η μία πάνω στην άλλη  συντονιστεί ως αποτέλεσμα ενός μεγάλου σχεδιασμού, που έθεσε ως στόχο την πολιτική εξόντωση των Ελλήνων στην Ανατολή και τη Δύση….

Την εποχή εκείνη, οι Συρακούσιοι είχαν το μεγαλύτερο στόλο της Μεσογείου και ηγούνταν, συμμαχώντας με τους Γελώσους, της ισχυρότερης συμμαχίας. Όταν εκπρόσωποι των Ελλήνων έφθασαν στις Συρακούσες ζητώντας βοήθεια εναντίον της Περσίας του Ξέρξη, ο Γέλων πρόβαλε μεγάλες αξιώσεις…, επειδή ήθελε την ανώτατη αρχηγία του πολέμου… Οι Λακεδαίμονες ξεσηκώθηκαν μπροστά στην απαίτηση αυτή.

 Οι  Έλληνες όμως κατόρθωσαν και τα έβγαλαν πέρα μόνοι τους, συντρίβοντας τους Πέρσες στη Σαλαμίνα, στις Πλαταιές και στη Μυκάλη το 480 και 479 π.Χ., ενώ ο Γέλων βρέθηκε μπροστά σε σοβαρά προβλήματα με τη στάση του. Η εντυπωσιακή ισχύς της συμμαχίας τον είχε επισύρει την έχθρα των άλλων Ελλήνων των αποικιών και εκ των πρώτων απ΄ όλους των Σελινούντιων, που είχαν οργιστεί εναντίον του επειδή είχε καταστρέψει την μητρόπολή τους, τα Υβλαία Μέγαρα.

 Το ίδιο έκανε και ο Ανεξίλαος, ο τύραννος του Ρηγίου, επειδή ο Ακράγαντας είχε κυριεύσει την ΙΜΕΡΑ, τη σύμμαχό της και εξεθρόνισε τον Τέριλλο της Ιμέρας. ΄0ταν στο τέλος του 480 π.Χ. ο Καρχηδονιακός στόλος, με αρχηγό τον Αμίλκα, αποβιβάστηκε στο Παλέρμο κατέπλευσε κατά μήκος των ακτών και  συγχρόνως βάδισαν στρατεύματα στην ενδοχώρα κάτω από την καθοδήγηση του Τερίλλου εναντίον της Ιμέρας.

 Μόνο με τη βοήθεια του Γέλωνα των Συρακουσών και αφού προηγουμένως συμφώνησαν τον Σεπτέμβριο του 480 π.Χ. οι ελληνικές πόλεις και αφού χτύπησαν εξοντωτικά του Καρχηδονίους κάτω από την καθοδήγηση των τυράννων Θήρων και Γέλωνα στην Ιμέρα, όπου εκτός από την μεγάλη ήττα δίνοντας ο ίδιος όρκο στους θεούς της εκδίκησης, ο Αμίλκας ρίχτηκε ανάμεσα στις φλόγες όπου καίγονταν τα απομεινάρια των θυμάτων.

  Οι επιτιθέμενοι έμειναν στον αγώνα μόνοι τους, επειδή ο Αναξίτιλας, ο τύραννος του Ρήγιου και της Μεσσίνας, πρώην Ζάγκλης, και οι σύμμαχοι Σελινούντα έμειναν μακριά του αγώνα από αινιγματικά αίτια.

Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Σελινούντας δεν καταστράφηκε. Βλέπε: Finley,S.78. Οι Καρχηδόνιοι πλήρωσαν ένα μεγάλο ποσό αποζημίωσης, όπου ο Γέλων είχε τη δυνατότητα να εκδώσει καινούργια νομίσματα και έχτισε ναούς στο νέο τετράγωνο της Νεάπολης των Συρακουσών, επίσης χάρισε πλουσιοπάροχα δώρα στους Δελφούς.

Με την μάχη στην Ιμέρα έλαβαν οι εχθρότητες ένα τέλος. Ο Γέλων δεν επιτέθηκε στη συνέχεια εναντίον των Φοινικικών κοινοτήτων της Σικελίας, και οι Καρχηδόνιοι απέφυγαν εβδομήντα ολόκληρα χρόνια της διαμάχες και τις απειλές.

 Αυτήν  την εποχή που αναφέρομαι στη συνέχεια παρακάτω και είναι όμως  αυτή  η εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου 431/404 π.Χ. που η Ελυμική πόλη ΕΓΕΣΤΑ θα συμμαχήσει με την Αθήνα. Ο Σελινούντας όμως με τις Συρακούσες

4.  Μητροπολιτικός Ναός στο Παλέρμο    Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

---

01 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ  2003

Aπαγορεύεται η χρησιμοποίηση ή αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο του περιεχομένου των άρθρων χωρίς τη γραπτή άδεια του συντάκτη.

Ευπρόσδεκτος σε κάθε Αντίλογο info@kn-megalexandros.gr

www.kn-megalexandros.gr

- AΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ SITE  - ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ TOY FRAME -  ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟ - Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ Μ.Α