Οδοιπορικό στην Μεγάλη Ελλάδα - Magna Graecia -
Δυτική Σικελία (Σέλινους-Σελινούντας)

Γράφει  ο : Κωνσταντίνος  Σ. Ναλμπάντης, Κολωνία

 Προλεγόμενα = ΄0πως αναφέραμε σε προηγούμενη περιγραφή μας ο Σέλινους, Selinounte ιδρύθηκε το δεύτερο ήμισυ του 7ου π.χ. αιώνα στην Νοτιοδυτική ακτή της Σικελίας ως θυγατρική πόλις της Ανατο-Σικελιανής δορικής αποικίας των Μεγάρων Υβλαίων. Η πόλη οφείλει το όνομά της στην ελληνική λέξη Σέλινο, και σημαίνει το άγριο Σέλινο, που βρίσκει το φυτό αυτό να υπάρχει πλουσιοπάροχα στην περιοχή. Η πόλη είχε το χρυσό της αιώνα τον 6. και 5. π.Χ. αιώνα. Από εκείνη την εποχή προέρχονται οι ναοί του Σελινούντα, που καθρεπτίζουν τον πλούτο της πόλης και άφησαν στη συνολική αρχαία εποχή ως μία από τις αριστουργηματικές πόλεις της Σικελίας. Δυτικά από τον Σελινούντα ήτανε κατ΄ αρχάς εγκατεστημένοι οι Ελύμοι, που είχαν την κύρια βάση τους στις πόλεις, Erice, Entella και Segesta. 0ι Ελύμοι, Elymer διατηρούσαν καλές σχέσεις με τους Καρχηδονίους- Karthagern και ήρθαν πολλές φορές σε φιλονικίες με τους Σελινούντιους. 
Το 480 π.Χ. παρόλα που η ΙΜΕΡΑ, το ΡΗΓΙΟ και ο ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ κάλεσαν τους Καρχηδονίους στην Σικελία εναντίον του Ακράγαντα, λέγεται ότι ο Σελινούντας αγωνιζότανε στην πλευρά του Ακράγαντα και των Συρακουσών εναντίον της συμμαχίας των Καρχηδονίων, Ιμέρας και Ρήγιου, που κάτω από την αρχηγία του τυράννου Γέλωνα νικήθηκαν στην ΙΜΕΡΑ. Το μίσος όμως εκδικήθηκε μετά από πολλές δεκαετίες, όταν μετά τον καταστροφικό πελοποννησιακό πόλεμο αδυνάτισαν οι ελληνικές πόλεις και οι Καρχηδόνιοι το 409 π.Χ. έστειλαν έναν ισχυρό στρατό με 100.000 άνδρες κυρίευσαν και κατέστρεψαν την πόλη. 
΄0πως περιγράφουν ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Ξενοφών , 16.000 πολίτες σφαγιάστηκαν και 5.000 πωλήθηκαν ως σκλάβοι. Μόνο λίγες χιλιάδες πολιτών κατόρθωσαν να φύγουν προς τον Ακράγαντα. .. 
Μετά από λίγο ξαναπήραν οι Συρακούσες τον Σελινούντα και προσπάθησαν να τον ιδρύσουν ξανά, όπου ανοικοδόμησαν ένα μέρος των ερειπίων και άρχισαν να μεταφέρουν εδώ κατοίκους. Τελικά το 392 π.Χ. ξανάπεσε κάτω από τον έλεγχο των Καρχηδονίων, που το έτος 250 π.Χ. κατέστρεψαν τελειωτικά την πόλη και υποχρέωσαν τους πολίτες να μετοικήσουν.

   ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΡΙΠΑΤΟ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ  ΤΩΝ   ΕΡΕΙΠΙΩΝ

 Επισκεπτόμενοι σήμερα την Ακρόπολη και τον τόπο της θρησκευτικής λατρείας, όπου μέχρι σήμερα βρίσκονται τα ερείπια, των μεγαλοπρεπών ναών μαρτυρούν ακόμα και στον βιαστικό περαστικό περίπατο το επίπεδο ευημερίας και πλούτου του Σελινούντα ανάμεσα στον 6ο  και στον 5ο  αιώνα π.Χ.

Ο Σελινούντας έπεσε στο παρελθόν στην αμνησία και κατ΄ αρχάς στις αρχές του 19. αιώνα έχει ξανά ανακαλυφτεί, όταν το 1831 μπερδεύτηκαν στις μετόπες του ναού Ε, ναός της Ήρας. Αυτή η ανακάλυψη οδήγησε σε εντατικές ανασκαφές.

3. Ο ναός της   Ήρας    Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

 Πρέπει  ακόμα να αναφέρουμε, ότι πάρα πολλά αρχαιολογικά αριστουργήματα βρίσκονται ακόμα κάτω από τους αγρούς της πεδιάδας. Η ιστορία του Σελινούντα, όπως και όλων των γειτονικών πόλεων, χαρακτηρίζεται από την συνεχή προσπάθεια να εδραιώσει καλές διπλωματικές σχέσεις με το άλλο, το ξένο στοιχείο: στην προκειμένη περίπτωση, με τους Καρχηδονίους.

Ο Σελινούντας το επιτυγχάνει κατά τη διάρκεια της καρχηδονιακής εκστρατείας ( 480 π.Χ.), όταν συμμαχεί με τους Καρχηδονίους στη μάχη της  ΙΜΕΡΑΣ. Δεν το επιτυγχάνει όμως -  έχοντας υποχωρήσει σε επίπεδο Ενδο-ελληνικών σχέσεων- την εποχή που οι Καρχηδόνιοι επαναλαμβάνουν την εκστρατεία, το 409 π.Χ. και τότε τον  καταστρέφουν κυριολεκτικά εκ θεμελίων. Από τότε στις νότιες ακτές του νησιού ο Ακράγαντας θα αναλάβει το ρόλο της παραμεθόριας πόλης στα σύνορα με την ελληνική Σικελία. Αλλά και αυτός θα καταστραφεί, παρ΄ όλα αυτά όμως θα παραμείνει πάντοτε στη σφαίρα  της ελληνικής επιρροής.

 Αντίθετα, ο ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ θα περιοριστεί για πάντα μέσα στο χώρο που ελέγχει η Καρχηδόνα, έτσι θα αποκτήσει πάλι ζωή, αλλά μόνο ως οχυρωμένη καρχηδονιακή πόλη. Η ανθούσα αποικία του Σελινούντα καταστράφηκε το 409 π.Χ. από τον Αννίβα, το γιο  του GISKON. Η κύρια αιτία της απροσδόκητης επίθεσης των Καρχηδονίων στη φιλική πόλη ήταν ήδη στην αρχαιότητα ανεξήγητη και ως σήμερα μπορούμε να φιλοσοφήσουμε ένα σωρό θεωριών, γιατί  όπως ξέρουμε στον πρώτο καρχηδονιακό πόλεμο ο Σελινούντας ήτανε μαζί τους. Πιθανότατα να πρόκειται για αντίποινα και εκδίκηση μετά από 71 χρόνια.

 Ο Αννίβας άφησε να καταστραφούν, όπως ανέφερα  τα τείχη, 16.000 δεκαέξι χιλ. πολίτες άφησε να εκτελεσθούν στην Αγορά και πούλησε 5.400 ως σκλάβους, ενώ 3000 πολίτες κατόρθωσαν να διαφύγουν στις Συρακούσες.

 Ο Αννίβας έδωσε άδεια δύο χρόνια αργότερα στον Συρακούσιο στρατηγό Ερμοκράτη, που ζούσε στην εξορία να κατοικήσει τον κατεστραμμένο χώρο, αλλά χωρίς να ξαναχτίσει τα τείχη. Λίγο χρόνο αργότερα έπεσε ο Σελινούντας, αυτή τη δεύτερη εποχή κάτω από την κυριαρχία του Διονυσίου Ι  παραχωρήθηκε στους Καρχηδονίους το 392 π.Χ. και έζησε ακόμα 150 χρόνια ως μικρή, ασήμαντη τοποθεσία, όπου τελικά το 250 π.Χ. την παράτησαν και την κατέστρεψαν, για να μην την αφήσουν να πέσει στα χέρια των Ρωμαίων.

  Εκεί, όπου βρισκότανε η αρχαία πόλη του Σελινούντα, στην βυζαντινή εποχή, τοποθετήθηκε ένα φρούριο και ένα χωριό χωρικών, που οι  ΄Αραβες  το έλεγαν ο τόπος  Rahl´- al – Asnam, τόπος των κιόνων.

 Ενδεχομένως κατά τον μεσαίωνα κατεστράφη μετά από σεισμό, διότι βρέθηκαν, οι κίονες των ναών πλαγιασμένες πάνω από το βυζαντινό χωριό. Κατ´ αρχάς τον 16^ο αιώνα κατόρθωσε ο Σικελιανός επιστήμονας  Tommaso Fazello  να ξαναβρεί την τοποθεσία. Στις ακολουθούμενες ανασκαφές βρέθηκαν τα πρώτα χτίρια των ναών και ήδη των 18^ο αιώνα χαρακτηριζότανε τα ερείπια της παλιάς πόλης από τους πιο αγαπημένους στόχους περιήγησης ευρωπαίων ταξιδιωτών.

  Οι εργασίες των ανασκαφών ξανάρχισαν τον 19^ο αιώνα. ΄Όταν το 1824 ξανά ανακαλύφτηκε από τους αρχαιολόγους Hittorf  και  Zanth  ο ναός Β και βρήκαν σ´ αυτόν ακόμα διατηρούμενα ισχυρά χρώματα και ζωγραφισμένα επιμέρους θέματα που οδήγησαν σε ισχυρές συζητήσεις και  επιστημονικές αντιμαχόμενες θέσεις, γιατί οι μέχρι τώρα παρουσιάσεις των ναών ήτανε εντελώς  άσπροι. Διαπίστωσα και εγώ με την δική μου περιήγηση τρεις φορές στην Μεγάλη Ελλάδα, δυο φορές στην Σικελία και μία φορά στην Πιθηκούσα, Παρθενόπη (Νεάπολη)    και, ότι σήμερα είναι η περιοχή του Σελινούντα χαρακτηρισμένη ως αρχαιολογικό πάρκο και οφείλει με την βοήθεια μοντέρνων μέσων να αναζητηθεί ακόμα πιο  συστηματικά και να γίνει ένα μοναδικό ντοκουμέντο μίας άρτιας ελληνικής Πόλης.

2  0 ναός C, ναός του Ηρακλέους,  ανοικοδομήθηκε ως πρώτο ιερό χτίριο στην Ακρόπολη. Ισχύει ως σύμβολο του Σέλινους/Σελινούντα. Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

Ο    ΕΡΜΟΚΡΑΤΗΣ     ΚΑΙ    Ο    ΡΟΛΟΣ    ΤΟΥ

 Μετά το  διωχμό των Αθηναίων από το νησί της Σικελίας το 413 π.Χ. ξανάρχισε ο Σελινούντας στο Δυτικό μέρος την επίθεση εναντίον της Εγέστα και από φόβο της τελειωτικής καταστροφής κάλεσε η Εγέστα τους Καρχηδονίους σε βοήθεια με την προοπτική μελλοντικά να πληρώνει σε αυτούς φόρους υποτέλειας. Οι Καρχηδόνιοι απεδέχθησαν την πρόσκληση.

 Το 409 καταδικάστηκε ο Ερμοκράτης σε εξορία και έλαβε διαταγή να παραδώσει τα πλοία σε άλλον αρχηγό. Εν των μεταξύ έλαβε η ιστορία του νησιού μία άλλη τροπή.

  Ο πόλεμος μεταξύ Αθηνών και Συρακουσών δεν είχε αδυνατίσει τις Σικελιανές  πόλεις / κράτη, παρ΄ όλη την μεγαλοπρεπή νίκη, μόνο στρατιωτικά, παρά  επίσης και πολιτικά επέφερε βαθιά  σχισμή σε οπαδούς της Αθήνας  και σε οπαδούς των Συρακουσών και των ουδέτερων πόλεων.

Σε αυτήν την ασταθή κατάσταση, παρακολουθούσαν οι Καρχηδόνιοι σιωπηλά και αιφνιδιαστικά  οδήγησαν τα στρατεύματά τους σε μία μεγάλη επίθεση, που βρήκε τις Σικελιανές Πόλεις-Κράτη  απροετοίμαστα και στάθηκαν  απέναντι στον εχθρό χωρίς δύναμη.

 Η πρωτοπορία των Καρχηδονίων, που είχε πατήσει το πόδι τους στο Σικελιανό έδαφος το 409 π.Χ. ακολούθησε το έτος 408 π.Χ. ένας ισχυρός στρατός που σχηματίστηκε από Λιβύους και μισθοφόρους από όλον τον κόσμο και σε σύντομο χρονικό διάστημα κατέλαβαν αιφνιδιαστικά τον Σελινούντα και την Ιμέρα. Και στις δύο πόλεις έπραξαν οι Καρχηδόνιοι μεγάλα εγκλήματα σε βάρος του πληθυσμού. Οι Έλληνες αιχμάλωτοι της Ιμέρας εκτελέστηκαν  από τον Καρχηδόνιο στρατηγό Αννίβα για να εκδικηθεί το θάνατο του πάππου του, αφού πρώτα τους βασάνισε μέχρι θανάτου.

  Αυτή την περαιτέρω εξέλιξη την προώθησε τότε ο Ερμοκράτης. Μετά την παράδοση των πλοίων του στη Θάλασσα του Αιγαίου σε άλλο κουμάντο, τότε έλαβε από έναν Πέρση σατράπη χρηματικά ποσά και με τη βοήθεια των χρημάτων και μετά την επιστροφή του στη Μεσσήνη  κατασκεύασε  πολεμικά πλοία και στρατολόγησε χίλιους μισθοφόρους.

  Επειδή δεν κατόρθωσε το κόμμα του να επιτύχει  την ανάκληση και επιστροφή του στις Συρακούσες, πήγε στο Δυτικό μέρος του νησιού. Ο Αννίβας δύο χρόνια μετά τη νίκη του έδωσε την άδεια στον Συρακούσιο Ερμοκράτη που ζούσε στην εξορία να κατοικήσει και να ανοικοδομήσει τον κατεστραμμένο τόπο του Σελινούντα, βέβαια χωρίς τείχη.

Εκεί  άρχισε να συγκεντρώνει  πρόσφυγες και περαιτέρω μισθοφόρους, ώσπου συγκέντρωσε περίπου έξι 6.000 άνδρες στη διάθεσή του, εγκαταστάθηκε ως δεσπότης (κυρίαρχος) στα ερείπια του Σελινούντα και έκανε αιφνιδιασμούς ( ένοπλες ληστείες) σε βάρος εδαφών, που ήτανε υποτελείς (καταβολή φόρων) στους Καρχηδονίους ή ήτανε εδάφη εξαρτώμενα από αυτούς.

3. Ο ναός της   Ήρας    Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

  Οι Σαρακούσες δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση με αυτές τις επιχειρήσεις και έφθασαν σε ευκίνητες διπλωματικές δραστηριότητες, κατά τη διάρκεια των οποίων έφθασε και μία καρχηδονιακή αποστολή στην Αθήνα. Λέγεται ότι  οι Καρχηδόνιοι δεν είχαν την πρόθεση να επεκτείνουν την εδαφική κυριαρχία στην Σικελία και ότι επρόκειτο απλώς για μια επιδεικτική εκστρατεία.  Ικανοποιημένοι από τη νίκη τους, θα σταματούσαν, αν ο Συρακούσιος Ερμοκράτης δεν έκανε επίθεση σε όλες τις Σικελιανές πόλεις που ήταν υποτελείς στην Καρχηδόνα, συμπεριλαμβανομένων της Μοτύης και του Παλέρμου.

  Εν των μεταξύ δεν ησύχασε η εσωτερική κομματική κρίση στις Συρακούσες. Το 407 π.Χ. εξορίστηκε ο Διοκλής και τότε ο Ερμοκράτης βρήκε την ευκαιρία κατά τα φαινόμενα ως μία ένδειξη για να επιστρέψει πίσω στις Συρακούσες.

  Όταν όμως έφθασε  με το εξάρτημά του προ των πυλών της πόλης, απαγορεύτηκε η είσοδός του, διότι ήτανε ολοφάνερο ότι ήθελε να καταργήσει τη Δημοκρατία και να αναδειχθεί ως τύραννος. Προσπάθησε ένα πραξικόπημα, όπου φονεύθηκε. ΄Ένα μέρος των ανθρώπων του μπόρεσε να σωθεί και κάτω από αυτούς τους ανθρώπους βρισκότανε ένας 24χρονος με το όνομα Διονύσιος, και αυτός κατόρθωσε γρήγορα και λόγω του κινδύνου των Καρχηδονίων να γίνει ο ισχυρότερος ελληνικός κυρίαρχος της εποχής του, παντρεύτηκε μία κόρη του Ερμοκράτη και έθεσε τις βάσεις ενός μοντέλου των τυράννων και εκείνη την επακόλουθη πολιτική συζήτηση του συστήματος.

 ΄0ταν το 405 π.Χ. επιλέγει ο Διονύσιος ως στρατηγός με απεριόριστη εξουσία προσταγών, ήτανε πλέον γι΄ αυτόν ο δρόμος για τύραννος ελεύθερος. Ο Διονύσιος Ι έζησε από το 431  π.Χ. ως το 367 π.Χ.

  Οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις έμειναν χωρίς θετικά αποτελέσματα και οι Καρχηδόνιοι ξαναγύρισαν στο νησί την  Άνοιξη του 406 π.Χ. με έναν πάρα πολύ ισχυρό στρατό πίσω στη Σικελία…

Λίγα  χρόνια αργότερα έπεσε ο Σελινούντας αυτήν τη δεύτερη εποχή κάτω από την κυριαρχία του Διονυσίου Ι, παραχωρήθηκε όμως από αυτόν στους Καρχηδονίους και έζησε ακόμα 150 χρόνια ως μία μικρή, ασήμαντη τοποθεσία, και τελικά παρατήθηκε το 250 π.Χ. και τον κατέστρεψαν για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού.  

Η αναβίωση της Τυραννίδας στις Συρακούσες και έχοντας αυτές τις εξελίξεις ως αφετηρία επεκτάθηκε αυτή και στις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις της Σικελίας και  αποδίδεται στα αίτια της εισβολής των Αθηναίων και λίγο αργότερα στην εισβολή των Καρχηδονίων.

 Σε αυτές τις πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας, αυθεντικά εργαστήρια παρήγαν καλλιτέχνες, φιλοσόφους, επιστήμονες, αθλητές, ποιητές, καθώς επίσης και τεχνίτες, εμπόρους και πολεμιστές που άλλαξαν την όψη του τότε αρχαίου κόσμου και έβαλαν τις βάσεις και συνέβαλαν στη δημιουργία μιας τεχνικής και πνευματικής κληρονομιάς, στην οποία στηρίζεται σήμερα ο δικός μας και ευρωπαϊκός μας πολιτισμός.

 Ετούτα τα πολλαπλά ταξίδια μου στη Μεσόγειο και τη Μεγάλη Ελλάδα της Νότιας Ιταλίας και Σικελίας καθώς επίσης και τη Νότιο Γαλλία και Μασσαλία  έχουν στόχο και σκοπό μου την έρευνα των αιτίων της τότε μετανάστευσης και την ανακάλυψη  των τρόπων σκέψεων και των ριζών του πολιτισμού μας.

Και θέτουμε ως τη περαιτέρω συνέχιση των άλλων άρθρων μας το ερώτημα:

 Γιατί δεν κατόρθωσαν οι  Έλληνες της Σικελίας να πραγματοποιήσουν  τις σκέψεις  της  Πόλης - του  Κράτους ;;

4.   Ανακαινισθέντες κίονες  στο πεδίο των  ερειπίων  του Σελινούντα    Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Κολωνία.

Πηγή: Furio Durando: Das ANTIKE ITALIENS, Verlag Karl Müller  Valerio M.Manfredi: Οι  ΄Ελληνες  της Δύσης, «Νέα Σύνορα», Αθήνα 1997  Moses I. Finley: Das  antike Sizilien, dtv, München 1993  Βirgit  Carnabuci:  Sizilien, DUMONT Kunst Reiseführer, Köln 1998  Gustav   Schwab : Die schönsten Sagen des klassischen Altertums,     Parkland, Bindlach 1997  Eva Gründel-Heinz  Tomek : Sizilien, Richtig Reisen, DuMont,  Köln 1997 Nack Wägner : HELLAS, Land und Volk der alten Griechen, C. Ueberreuter, Wien,   Heidelberg 1975 Christian Meier, ATHEN, Siedler, Berlin 1993  Guide de Agostini : Archäologisches SIZILIEN, Novara 1995   Hermann Bengtson: GRIECHISCHE GESCHICHTE. Von den Anfang      bis in die Römische Kaiserzeit, Beck, München 1994. Finley/ Mack  Schmith /Duggan : Geschichte Siziliens und  der  Sizilianer, Beck, München 1998 Paul Faure : Die griechische Welt im Zeitalter der Kolonisation,  Paris 1978,  Stuttgart 1981 Jacques Brunschwig . Geoffrey  Lloyd :  DAS WISSEN  DER GRIECHEN: EINE ENZYKLOPÄDIE, Fink, München 2000. Fischer Weltgeschichte, Griechen und Perser, Frankfurt 1965. Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ, Αθήναι . Ναλμπάντη, Κων / νου : Σειρά άρθρων μου για  τη  «Μεγάλη Ελλάδα» στο τοπικό Τύπο, „Ηχώ“ της  Δράμας., στη Γερμανία: Ελληνική Γνώμη, περιοδικά κ.ά και στα διαδίκτυα των μεταναστών μας .Kai Brodersen: GROSSE GESTALTEN  DER  GRIECHISCHEN ANTIKE, 58 historische Portraits von Homer bis Kleopatra, Beck,  München 1999.

---

08 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ  2003

Aπαγορεύεται η χρησιμοποίηση ή αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο του περιεχομένου των άρθρων χωρίς τη γραπτή άδεια του συντάκτη.

Ευπρόσδεκτος σε κάθε Αντίλογο info@kn-megalexandros.gr

www.kn-megalexandros.gr

- AΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ SITE  - ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ TOY FRAME -  ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟ - Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ Μ.Α