Προλεγόμενα
΄Όπως γνωρίζουμε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας αρχίζει
τώρα το μεγαλύτερο νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που υπήρξε ποτέ στη
Γερμανία. Η έρευνα PISA και άλλες διεθνείς συγκρίσεις τόσο στη Γερμανία,
όσο και στην Ελλάδα με τις χαμηλές επιδόσεις, απέδειξαν ότι το εκπαιδευτικό
σύστημα πρέπει να μεταρρυθμιστεί. Με το πρόγραμμα επενδύσεων „Μέλλον
Μόρφωση και Μέριμνα „ υποστηρίζει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση τα 16 κρατίδια
για την επέκταση σε όλες τις περιοχές της σχολικής προσφοράς των ολοήμερων
σχολείων.
Το θέμα όμως που επεξεργάζομαι παρακάτω δεν είναι όμοιο,
όπως τα νέα αναφερόμενα ολοήμερα σχολεία, διότι τα νέα ολοήμερα σχολεία
υπάρχουν σε όλες τις σχολικές μορφές ( π.χ. βασικό σχολείο, κύριο
σχολείο, πρακτικό σχολείο, γυμνάσιο, γυμνασιακή ανώτερη βαθμίδα του
πολυδύναμου ολοήμερου σχολείου, που θα αναφερθώ και πάλι προσεχώς.
Τα περισσότερα πολυδύναμα σχολεία, που απουσιάζουν τα ελληνόπουλα
του γνήσιου εργατικού δυναμικού ( που κατά κανόνα αρχίζουν από την
5η τάξη ως την 13η τάξη ) είναι όμως συγχρόνως και ολοήμερα πολυδύναμα
σχολεία και που εξετάζω σε αυτό το δεύτερο ήδη μέρος του μοντέλου
παρακάτω.
3. ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ ολοήμερου ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-Gesamtschule
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Τα ερωτήματα που θέτει κάθε γονιός είναι:
Γιατί να στείλω το παιδί μου στο Πολυδύναμο σχολείο ;
Τι περισσότερο προσφέρει το σχολείο στο παιδί μου ;
Παραμένει το παιδί μου στην σχολική κοινωνία της τάξης;
Πώς διαμορφώνεται η ημερήσια σχολική εξέλιξη;
Ισχύει η Δημοκρατία ως Παιδαγωγική Αρχή :
- μεσολάβηση θεμελιωμένης επιστημονικά μόρφωσης,
- προώθηση ατομικών ικανοτήτων και ενδιαφερόντων,
- προώθηση της αυτονομίας, ανεξαρτησίας-αυτοτέλειας και της αυτόνομης
πρωτοβουλίας και
αυτοευθύνης,
- Διευκόλυνση στην προσωπική εμπειρία,
- Ισχυροποίηση της κοινωνικής συνεργασίας κλπ.
3.1. Δ ι ά ρ θ ρ ω σ η κ α ι π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α τ ο υ ολοήμερου,
π ο λ υ δ ύ ν α μ ο υ σ χ ο λ ε ί ο υ
Μετά την τετραετή φοίτηση στο δημοτικό σχολείο ή φοίτηση
σε ένα πολυδύναμο σχολείο ( ΠΟ.Σ.) είναι σε όλα τα παιδιά ελεύθερη.
( Επειδή όμως αρχικά δεν υπήρχαν στις περιφέρειες και στις μεγαλουπόλεις
τόσο πολλά ολοήμερα - πολυδύναμα σχολεία η ζήτηση των γονέων και κηδεμόνων
για θέσεις στο ΠΟ.Σ. ήτανε πολύ μεγάλη, ένα 40% των μαθητών που δηλώνονταν
και επιθυμούσαν να φοιτήσουν δεν γινότανε δεκτό, τώρα όμως άλλαξαν
πολλά πράγματα, γιατί έχει αναγνωριστεί και ισοτιμηθεί το ΠΟ.Σ. πλέον.
Κατά τη διάρκεια λοιπόν του σχολικού χρόνου με σταδιακή
συλλογική εργασία μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών καθορίζονται οι
μορφωτικές πορείες και οι μορφές απολυτηρίων εξετάσεων που αρμόζουν
καλύτερα στις προσωρινές ικανότητες και κλίσεις ( Neigungen ) του
κάθε ένα μαθητή.
Έτσι το ΠΟ.Σ. ξεχωρίζει από τα άλλα σχολεία, επειδή σ΄ αυτό οι μαθητές
χωρίζονται σύμφωνα με τις βασικές επιδόσεις τους και φοιτούν κάθε
φορά σε ομογενείς ομάδες επίδοσης.
Το ΠΟ.Σ. είναι ένα σχολείο εκτενέστερης μόρφωσης
( μεσαία βαθμίδα, Weiterfuehrende Schule der Sekundarstufe I, Mittelstufe
), όπου έχουν συμπτυχθεί μαζί σ΄ ένα σχολείο οι μορφωτικοί δρόμοι
από το κύριο δημοτικό, την πρακτική σχολή και το Γυμνάσιο.
Αρχίζει - όπως στο κύριο δημοτικό, την πρακτική σχολή και το Γυμνάσιο
- με την Πέμπτη τάξη και τελειώνει - όπως στο κύριο δημοτικό και την
πρακτική σχολή - με τη δέκατη τάξη.
Μ ε τ ά α π΄ α υ τ ό κ α τ ά κ α ν ό ν α α κ ο λ ο υ θ ε
ί η γ υ μ ν α σ ι α κ ή α ν ώ τ ε ρ η β α θ μ ί δ α του ΠΟ.Σ. ( Gymnasiale
Oberstufe der Gesamtschule ).
Αυτή συμπεριλαμβάνει τις τάξεις 11η ως 13η και τους ίδιους
κλάδους, την ίδια οργάνωση μαθημάτων και τις ίδιες απολυτήριες δυνατότητες
όπως στην ανώτερη βαθμίδα του Γυμνασίου.
Στο ΠΟ.Σ. δίνουν ιδιαίτερη προσοχή σε μια μάθηση σύμφωνα με την ηλικία
(altersgemαεss).
Γι΄ αυτό τον λόγο σχηματίζονται τ μ ή μ α τ α , που κατευθύνονται
σύμφωνα με την ηλικία των παιδιών και υποστηρίζονται, κάθε φορά από
ειδικές παιδαγωγικές, διδακτικές και εκπαιδευτικές μεθόδους.
Οι τάξεις 5 και 6 σχηματίζουν το πρώτο τμήμα, οι τάξεις 7 και 8 το
δεύτερο, και οι τάξεις 9 και 10 το τρίτο.
΄0πως αναφέραμε ένα αυτόνομο τμήμα αποτελεί και η ανώτερη γυμνασιακή
βαθμίδα. Ως το 1980 υπήρχαν στην ομόσπονδο χώρα Βόρεια-Ρηνανία Βεστφαλία
32 ολοήμερα, πολυδύναμα σχολεία.
Δύο από αυτά είναι κάτω από την καθοδήγηση της καθολικής εκκλησίας,
(δηλαδή στο Munster και το Krefeld), ενώ τα άλλα 30 διοικούνταν από
τους Δήμους και τις Κοινότητες.
Από την 1η Αυγούστου 1982 βρίσκονται τα ολοήμερα - πολυδύναμα σχολεία
σε όλη την ΟΔΓ νομικά ισότιμα αναγνωρισμένα με τα απολυτήρια, παράλληλα
με το παραδοσιακό σχολικά σύστημα του κυρίου και πρακτικού σχολείου
και του Γυμνασίου.
Σήμερα όμως υπάρχουν σε μεγαλουπόλεις και στις περιφέρειες αμέτρητα
ολοήμερα πολυδύναμα σχολεία.
Σημειώνουμε πως και στις ομόσπονδες χώρες που κυβερνούνται από χριστιανοδημοκρατικές
κυβερνήσεις ( και την χριστιανοκοινωνική κυβέρνηση της Βαυαρίας είχε
επιτραπεί η λειτουργία ενός αριθμού ΠΟ.Σ. για επιστημονικό πειραματισμό.
Έτσι αν ήθελε κανείς να αναλύσει την αρχική εξάπλωση των ΠΟ.Σ. στην
ΟΔΓ θα παρατηρήσει, ότι σε όλες τις ομόσπονδες χώρες υπάρχουν ΠΟ.Σ.
Μολαταύτα κατά την επιμελημένη έρευνα θα ξεχωρίσει αρχικά κανείς τρεις
ομάδες ομόσπονδων χωρών:
- Χώρες, όπως π.χ. το Βερολίνο και η ΕΣΣΗ, όπου ήδη τα ΠΟ.Σ. λειτουργούν
σαν κανονικά σχολεία, παράλληλα με το κύριο δημοτικό, την πρακτική
σχολή και το Γυμνάσιο.
- Χώρες, όπως η Βόρεια-Ρηνανία Βεστφαλία που διαθέτουν μία μακρόχρονη
πειραματική εμπειρία και το 1980 έχουν εκτιμήσει τα αποτελέσματα -
άλλωστε θετικά - για το ΠΟ.Σ.
- Χώρες, όπου ο αρχικά πειραματισμός των ΠΟ.Σ. βρισκότανε
σε διαφορετικό επίπεδο, όπως π.χ. η Βαυαρία, όπου έγιναν πολλοί λίγοι
πειραματισμοί και η Κάτω Σαξονία με μεγαλύτερο πειραματισμό.
3.2. Γ Ε Ν Ε Σ Η Κ Α Ι Ε Ξ Α Π Λ Ω Σ Η Τ Ω Ν
ολοήμερων Π Ο Λ Υ Δ Υ Ν Α Μ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ε Ι Ω Ν (ΠΟ.Σ)
΄Ας προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε στη γένεση των ΠΟ.Σ.
Το 1969 δημιουργήθηκαν στην ομόσπονδη χώρα Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία
τα πρώτα πιλοτικά ολοήμερα ΠΟ.Σ.
Η παιδαγωγική ιδέα που κρύβεται πίσω απ΄ αυτό το μοντέλο έχει στη
Γερμανία μια μεγάλη παράδοση. Αυτή εκφράζει το αίτημα για σύνθεση
μάθησης και ανατροφής-αγωγής, διαπαιδαγώγησης για μια ανάπτυξη της
προσωπικότητας και καλλιέργεια της αυτοπεποίθησης, της ευθύνης και
της ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Για πρώτη φορά στη Γερμανία το 1919 ( ΄0πως ξέρουμε στις 19. Ιανουαρίου
1919 ο Γερμανικός λαός μετά την κατάρρευση της μοναρχίας ψήφισε στη
Βαϊμάρη την Nationalversammlung), από τότε όλα τα παιδιά σχολικής
ηλικίας φοιτούν σε ένα (κοινό) σχολείο τα πρώτα τέσσερα χρόνια, ενώ
μέχρι τότε τα φτωχά παιδιά, δεν είχαν την τύχη να πάνε σχολείο.
Έτσι παιδιά από φτωχές και πλούσιες οικογένειες με διαφορετικές ιδιοφυϊες
εκπαιδευόταν τώρα τέσσερα χρόνια μαζί.
Δηλαδή το επαγγελματικό και μορφωτικό μέλλον των πιο φτωχών παιδιών
θα καθοριζόταν τουλάχιστον μετά το 10ο ή 11ο έτος της ηλικίας τους.
Εκείνο τον καιρό αυτή η καινοτομία του νέου μοντέλου ήταν ασφαλώς
επαναστατική.
Σήμερα όμως το τετραετές δημοτικό σχολείο είναι βέβαια κάτι αυτονόητο,
αποτελεί δε το σύστημα παροχής εκπαίδευσης με τις λιγότερες προστριβές
και διαφορές.
΄0λες τις προετοιμασίες που έλαβαν χώρα, ώστε να βασίζονται οι παιδαγωγικές
αρχές στην παιδική και νεανική ηλικία και σε μοντέλα, όπως τα ΠΟ.Σ.
τις σταμάτησε η παγκόσμια οικονομική κρίση και τις κατέστρεψε ο ερχομός
του εθνικοσοσιαλισμού.
Στην ΟΔ Γερμανίας ξαναγεννήθηκε αυτή η ιδέα στο τέλος του 1969. Το
Γερμανικό Μορφωτικό Συμβούλιο ( Deutscher Bildungsrat), όπως είπαμε
συνέστησε την εισαγωγή πειραματικών πολυδύναμων σχολείων και τον ίδιο
χρόνο αποδέχτηκαν οι υπουργοί όλων των ομόσπονδων χωρών σαν υποχρέωση
να δοκιμαστούν τα πολυδύναμα σχολεία.
3.3. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ολοήμερου ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
Το ολοήμερο ΠΟ.Σ. ρίχνει το βάρος σε μια γενική μόρφωση
και μια εξατομικευμένη διδασκαλία. Την πραγματοποίηση αυτής της αρχής
υπηρετούν οι ακόλουθοι στόχοι:
- Υποστήριξη (προώθηση) της συνολικής πνευματικής,
ψυχικής και σωματικής ανάπτυξης του μαθητή.
- Ανατροφή ( αγωγή-εκπαίδευση) για αυτονομία και
ικανότητα λήψεως αποφάσεων καθώς επίσης και
προσωπικής, κοινωνικής και πολιτικής ευθύνης.
- Εξασφάλιση μίας επιστημονικής κατευθυνόμενης-προσανατολισμένης διδασκαλίας,
που η διαμόρφωσή της και οι απαιτήσεις της να λογαριάζουν την ηλικία
των μαθητών.
- Εξασφάλιση μίας προσπέρασης (από σχολικό τύπο σε
σχολικό τύπο) που εδώ είναι δυνατόν να γίνει και μετά
από μια φάση προσανατολισμού.
( Έτσι ανοίγουν οι δυνατότητες για μια αλλαγή της σχολικής σταδιοδρομίας
και αποφεύγεται ένας τεχνητός καθορισμός ενός ορισμένου μορφωτικού
δρόμου).
- Σχηματισμός και συντονισμός των απολυτηρίων εξετάσεων στο
βαθμό, που από τους διαφορετικούς δρόμους παραμένει ανοιχτή η είσοδος
με διαφορετικά προσόντα στον τομέα της ανώτερης βαθμίδας.
3.4. ΟΛΟΗΜΕΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ - ΜΙΣΟΗΜΕΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
Μόνο τα δύο ΠΟ.Σ. στη Βόρεια-Ρηνανία Βεστφαλία, που διοικούνται
από την καθολική εκκλησία εργάζονται μέχρι το μεσημέρι. Τα άλλα τριάντα
ΠΟ.Σ. με τα στοιχεία του 1980 είναι ολοήμερα. Σήμερα όμως υπάρχουν
σε όλη την ΟΔΓ αμέτρητα ολοήμερα-πολυδύναμα σχολεία.
Εδώ τα παιδιά διαμένουν στο σχολείο για το μάθημα πέντε
ημέρες μέχρι το μεσημέρι και συμπληρωματικά 4 απογεύματα το πολύ μέχρι
τις 4.
Ανάμεσα στο πρωινό και το απογευματινό μάθημα υπάρχει μια ώρα μεσημεριανής
διακοπής, οπότε προσφέρεται στο σχολικό εστιατόριο φαγητό ( με πληρωμή
στο κόστος).
Ένα απόγευμα την εβδομάδα και τα Σάββατα τα παιδιά είναι ελεύθερα.
Παράλληλα με τα μαθήματα, σύμφωνα με το πρόγραμμα ωρών, το ΠΟ.Σ. προσφέρει:
- ώρες εξάσκησης κατά τις οποίες εμπεδώνονται αυτά που
έμαθε ο μαθητής,
- τμήματα με ελεύθερη εκλογή ( ομάδες εργασίας),
- ελεύθερη δράση για σπορ, ή παιχνίδι σε μουσικό- καλλιτεχνικό
ή τεχνικό-πρακτικό τομέα π.χ. σχολικό θέατρο, ορχήστρα,
σχολική χορωδία, τμήματα ζωγραφικής, τμήματα πηλοπλαστικής, ραπτικής,
εργασίες συνεργείου, εργασίες στο σχολικό κήπο, υφαντουργική, βόλεϊ,
κολύμπι, τένις, Χορός ή Γυμναστική.
΄0λο και περισσότερα ολοήμερα-πολυδύναμα σχολεία συνεργάζονται με
εξωσχολικούς συνεργάτες, ώστε να επεκτείνουν την προσφορά σε ομάδες
εργασίας και προσφορές του ελεύθερου χρόνου.
Επιστήμονες, επιθεωρητές και οι γονείς θεωρούν το ΠΟ.Σ.
σαν μια λογική μορφή: διαμέσου αυτού είναι δυνατόν να προσφερθούν
κατάλληλες και ελκυστικές για τους νέους μορφές απασχόλησης, που δεν
είναι δυνατόν να τεθούν στη διάθεση των παιδιών αλλού και μάλιστα
σ΄ αυτόν το βαθμό.
( ΄0λοι όσοι συμμετέχουν, διαπιστώνουν ότι είναι δυνατόν
να
πραγματοποιηθεί ο μορφωτικός και εκπαιδευτικός στόχος του
ΠΟ.Σ. και σε σχολεία που λειτουργούν μόνο μέχρι το μεσημέρι)
13/11/2003
Aπαγορεύεται
η χρησιμοποίηση ή αναδημοσίευση ή
αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο του
περιεχομένου των άρθρων χωρίς τη γραπτή
άδεια του συντάκτη.
