Αξιολόγηση των Μέσων ΜΜΕ ενημέρωσης και στη δική μας Πατρίδα;
Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη

Προλεγόμενα:

Η Sueddeusche Zeitung, παρατηρεί από ανταποκρίσεις, το ότι η Ελλάδα, έφτασε σε αυτό το σημείο, που ο πληθυσμός δικαίως είναι οργισμένος εναντίον των δημοσιογράφων, διότι την τελευταία δεκαετία δεν εκπλήρωσαν τον στόχο τους για έλεγχο του κράτους και της εξουσίας. Τα ΜΜΕ είναι στην Ελλάδα μέρος του «κατεστημένου». Συμμετείχαν στο παιχνίδι της διαφθοράς και ήτανε συμμέτοχοι στην καταστροφή του κοινωνικού ιστού στη χώρα.

Αντίθετα το Ανώτατο ομοσπονδιακό Δικαστήριο της ΟΔΓ θεωρεί, στο σύνταγμα εγγυημένη ελευθερία του λόγου, του τύπου και της πληροφόρησης ως συνεχή εγγύηση για ελεύθερη δημοκρατική, κρατική δομή. Επίσης ο πρόεδρος της ΟΔΓ Wulff παρουσιάζει την ελευθερία του τύπου ως «ένα υψηλό αγαθό», όπου αυτός τις περασμένες τρεις εβδομάδες τρεις φορές ανάφερε γι΄ αυτό.

Ο πρόεδρος Wulff βρίσκεται εδώ και τρεις εβδομάδες κάτω από την κριτική, εξαιτίας ενός αμφισβητούμενου ιδιωτικού δανείου, όπου απείλησε με αγωγή και τελείως χωρισμό, διακοπή με το Springer Verlag, αν εμφανιστεί ένα αντιπαθές άρθρο γι΄ αυτόν. Αν και έδειξε μετάνοια, είναι δύσκολο στο μέλλον να κρατήσει τη θέση και μάλιστα αν παρουσιαστεί και πάλι κάτι.

Εισαγωγή

Γνωρίζουμε όλοι μας την εξάρτηση και την επιρροή των ΜΜΕ από τις διαφημίσεις των μεγάλων πελατών και των τοπικών αυτοδιοικήσεων, των πολιτευτών, αλλά και τις αξιώσεις και προσαρμογές στις επιθυμίες των αναγνωστών. Και σύμφωνα με τα φύλλα της έκδοσης και η τιμή της διαφήμισης, όπου οι εφημερίδες βρίσκονται σε ένα μεγάλο ανταγωνισμό για περισσότερα φύλλα και υψηλότερο κέρδος διαμέσου της διαφήμισης. Οι ειδήσεις περιέχουν στην ιδανική περίπτωση πραγματικότητες και είναι αποδεικτικά γεγονότα. Εξαρτάται από τον αναγνώστη, που μπορεί η είδηση να είναι περισσότερο αναλυτική ή σύντομη. Πρέπει να είναι νέα και επίκαιρη για το γενικό ενδιαφέρον.

Αν εννοούμε και στη δική μας Πατρίδα να μεταφέρουμε θέματα: παιδείας, επιδιώξεις τεχνογνωσίας, παραγωγικές συγκρίσεις με τους ευρωπαίους εταίρους μας για μίμηση και παραλαβή, τότε και σε εμάς πρέπει να αναπτυχθεί η πολιτισμική, πολιτιστική συγκριτική αναφορά και διαλόγου με τις άλλες χώρες της ΕΕ.

Τα ΜΜΕ περιγράφουν επίσης για ασυνήθιστα γεγονότα, αντίθετες θέσεις, κυρίως γνωστών προσωπικοτήτων και χτυπητούς νεωτερισμούς. Μπορεί να περιγράφουν επιδράσεις στον προσωπικό τομέα, περιγραφή από συμπτώσεις με τα ίδια της προβλήματα αλλά και δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής και να παρουσιάζει μελλοντικούς οραματισμούς.

Κάθε είδηση στα ΜΜΕ πρέπει να απαντά στα ερωτήματα:

- Τι συνέβη;
- Ποιος συμμετείχε;
- Πού συνέβη αυτό;
- Πότε συνέβη;
- Πώς ή και γιατί συνέβη;

Τι πρέπει να περιέχει ένα μεμονωμένο σχόλιο;

- πρέπει να εξηγήσει το συμβάν και να το καταδείξει.
- Στο σχόλιο να λάβει θέση διαμέσου της συγκατάθεσης ή της άρνησης, απόρριψης
- Να το συγκρίνει με περασμένα ή άλλα γεγονότα
- Να κάνει προτάσεις βελτίωσης, καλυτέρευσης
- και να τολμήσει να κάνει προγνώσεις, προβλέψεις

Στην προκειμένη περίπτωση τα ΜΜΕ στη Δημοκρατία έχουν τρεις βασικού σκοπούς και λειτουργίες: πληροφόρηση των πολιτών, συμμετοχή στο σχηματισμό γνώμης, και έλεγχο και κριτική.

Τα έντυπα μέσα, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση πρέπει να φροντίζουν, ώστε ο μεμονωμένος άνθρωπος να συλλαμβάνει την οικονομική, κοινωνική και πολιτική σχέση και να καταλαβαίνει την δημοκρατική συνταγματική τάξη, να εννοεί τη δική του θέση και γύρω από τις προοπτικές και πράξεις να συμμετέχει ενεργά στην πολιτική διαδικασία ως ψηφοφόρος, ως μέλος ενός κόμματος, ή αλλά ως μέλος σε ομάδες πρωτοβουλίας, ή σε εκδηλώσεις ενεργών πολιτών και φιλανθρωπικούς οργανισμούς.

Η λειτουργική μας Δημοκρατία προϋποθέτει υπεύθυνους πολίτες, που με βάση τις πολλαπλές πληροφορίες σχηματίζουν δική τους γνώμη.
Η κριτική και η λειτουργία ελέγχου στο δημοκρατικό σύστημα πρέπει να βασίζεται σε δύο αρχές: εκλογιμότητα και ευθύνη.
Οι πολιτικές υπηρεσίες πρέπει να καταλαμβάνονται με εκλογή. Ο κατέχων, διευθύνων τη θέση στην υπηρεσία είναι υποχρεωμένος να αναπτύσσει τη διαφάνεια των λειτουργιών του, να είναι υπεύθυνος και να αφήνει να ελεγχθεί.

Περισσότερο βέβαια αυτό ισχύει στο εξωτερικό, εκτός βέβαια Ελλάδας, για βουλευτές της Βουλής, που εδώ μεν στη χώρα μας μπορούν οι ψηφοφόροι να ανακαλέσουν κάθε τέσσερα χρόνια, όσο ακόμα δεν υπάρχουν ενδιάμεσα δημοψηφισμάτα, μέσα ευθύνης και ελέγχου του πολίτη. Ενδιάμεσα όμως έχει τη δυνατότητα η αντιπολίτευση και το κόμμα της πλειοψηφίας, οργανισμοί κοινής ωφελείας, ελεγκτές και δικαιοσύνη να ελέγξουν τα πεπραγμένα και μπορεί η Βουλή να αποφασίσει για την άρση της ασυλίας του βουλευτή, συνήθως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η παραβίαση, η παράληψη αρχών και η διαφθορά καταπολεμάτε μέσα στο κόμμα με αυστηρότερες επιπλήξεις και ποινές, απ΄ ότι στη χώρα μας.

Ο πολίτης έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τους θεσμοφύλακες, με Αιτήσεις στις αρχές, σε επιδίωξη με τους πολιτευτές, βουλευτές της περιφέρειάς του, και με ομάδες πρωτοβουλίας και όταν δεν αντιδρούν για την συνταγματική ελευθερία του λόγου, της ισόνομης και ισότιμης πολιτικής στις επιτόπιες αυτοδιοικήσεις, τότε απευθύνεται κάποιος στο συνήγορο του πολίτη.

Και στην προκειμένη περίπτωση γεννάται το πρόβλημα, ποιος θα ελέγξει και πάλι τους ελεγκτές; Βέβαια εξαρτάται από την επίδραση διαμέσου του τύπου, ραδιοφώνου και τηλεόρασης, που πρέπει να γνωστοποιηθούν, οι παραλείψεις και οι παραβάσεις κλπ. για να αντισταθμιστεί με την κοινή γνώμη με πειθώ για τα συμβάντα και το βασικότερο τον συνεχή έλεγχο ως την ώρα της τελικής διεκπεραίωσης.

Επιρροή των πολιτικών και παραποίηση στα ΜΜΕ

Όταν στα ΜΜΕ, τηλεοπτικούς σταθμούς συμμετέχουν κόμματα, αυτοδιοικήσεις, κοινωνικές οργανώσεις, τότε επιδιώκει καθένας να έχει περισσότερη επιρροή, ή αν ένα συνδικάτο ισχυρίζεται ότι οι εργαζόμενοι αντιπροσωπεύονται λιγότερο. Όλοι οι συμμετέχοντες προσπαθούν να κερδίσουν περισσότερη επιρροή.

Μη αγαπητές ειδήσεις κατά τα φαινόμενα περνούν από φίλτρο και κόβονται, επίσης συχνά κριτικά άρθρα κομματιάζονται και σχόλια παραμερίζονται, ίσως με το σύστημα της ύποπτης λογοκρισίας των «αυταρχικών καθεστώτων». Επίσης και συνήθως αρνούνται δημοσίευση άρθρων ελεύθερων δημοσιογράφων και ετούτο διαμέσου της πίεσης των δημοσιογράφων εκ μέρους των λογοκριτών και της σύνταξης, αλλά συχνά συμβαίνει και από πολιτικά κόμματα, κομματικούς φίλους, αλληλοσυνδέσεις, αλληλοεξυπηρετήσεις, και επίσης από μεγάλες προσφορές διαφήμισης. Επίσης κριτικά άρθρα μπορούν να κόπτονται συνήθως με τηλεφωνήματα των πολιτευτών, αυτοδιοικήσεων και των επιχειρήσεων μεγάλων διαφημίσεων, το ίδιο σε εφημερίδες και ιστοσελίδες με την απειλή διακοπής των διαφημίσεων.

Το ίδιο πήγε να πράξει και ο πρόεδρος της ΟΔΓ Wulff, με ένα τηλεφώνημα σε εφημερίδα και παρόλα της μετάνοιάς του κινδυνεύει στο μέλλον να χάσει τη θέση του ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας της ΟΔΓ. . κλπ.

Στην Πατρίδα μας, ακόμα και κατά τη διάρκεια της κρίσης κανείς δεν γνωρίζει αν τα ΜΜΕ στοχεύουν ή όχι στην αναβίβαση της ευαισθητοποίησης των νέων στην κριτική απέναντι στα ΜΜΕ και τους πολιτικούς, πολιτευτές, κομματικούς παράγοντες, κλπ. και μολαταύτα όμως οι εργαζόμενοι των ΜΜΕ απεργούν συχνά για τα χρήματα, όμως για την ελεύθερη έκφραση γνώμης ποτέ!
Οι Κυριακάτικες εφημερίδες δεν πουλάνε πλέον τις ιστορίες τους, σε μια χώρα που φαίνεται και δίνουμε καθημερινά την εντύπωση, ότι δεν έχουμε κατανοητή αντίληψη, ότι ο κόσμος δεν διαβάζει, δεν προβληματίζεται και δεν λαμβάνει τις συνέπειες των πράξεών του, αλλά αγοράζει κάποιος τα δώρα που προσφέρουν μέσα σε αυτές.

Τα τηλεφωνήματα όμως απειλών του Προέδρου της ΟΔΓ σε δημοσιογράφους ήτανε για την Ελευθερία του Τύπου μεγίστης σημασίας και μεγίστη παραβίασης της συνταγματικής ελευθερίας του λόγου και για τον ίδιο τον πρόεδρο η αρχή του τέλους του.

Συχνά τιτλοφορούνται τα ΜΜΕ ως η Τετάρτη εξουσία στην Πολιτεία

Σε μια σειρά από πολιτικά σκάνδαλα και έλεγχο και κριτική έχει αποδειχθεί η δύναμη των ΜΜΕ. Έτσι ανακαλύπτουν εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνα και κανάλια πολλαπλά σκάνδαλα: περιβαλλοντικά, σκάνδαλα κομμάτων, σκάνδαλα σε τοπικές αυτοδιοικήσεις, ρύπανση περιοχής από το δίκτυο υπονόμων, δωρεές σε κόμματα, αλληλοεξυπηρετήσεις, σκάνδαλα διάβρωσης, διαφθορά, δωροδοκίες, σκάνδαλα αδειών πολεοδομίας, ελλείψεις, παραλείψεις και τόσα άλλα.

Τότε μόνο όμως τα ΜΜΕ εκπληρώνουν το λειτούργημά τους, όταν έχουν πειθώ για τα αναφερόμενα και επηρεάζουν τους παράγοντες της εξουσίας, θέτουν θέματα για λύση και είναι τα ίδια μέρος των πολιτικών συμβάντων, και λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους πολιτικούς και τρομάζουν από τις αποκαλύψεις, και κυρίως φροντίζουν διαμέσου της κοινής γνώμης, να διεκπεραιωθεί η υπόθεση από την πίεση που δημιουργήθηκε, για την έναρξη της διεκπεραίωσης του αδιεξόδου, και εξάλειψη του προβλήματος ή και λόγω άρνησης, σιωπής, παραμέλησης, ενδεχομένως την έναρξη νομικών διαδικασιών και περαιτέρω απαίτηση παραίτησης των υπευθύνων και πολιτικών.
Μια καλά οργανωμένη εφημερίδα έχει πάντα λόγο και καλά οργανωμένο και ταξινομημένο αντίλογο.

Επίλογος

Βέβαια μια είδηση πρέπει πάντα να μπορούμε να την αναλύσουμε με κριτικό μάτι, από ποια πλευρά ή πολιτικό κόμμα προέρχεται ο σχολιαστής, αν είναι ουδέτερος, αν λαβαίνει θέση και αντίθεση, αν προωθεί τον εποικοδομητικό διάλογο. Βασική προϋπόθεση είναι να απαντά στα ερωτήματα της αντικειμενικής περιγραφής μιας είδησης με λόγο και αντίλογο.

Βασικότερο από όλα είναι να γράφουμε επιστολές αναγνωστών και να τοποθετούμε σωστά την έντεχνη παραποίηση της ειδησεογραφίας ή και ασφαλώς αν θιγόμαστε προσωπικά να ασκούμε την επίδρασή μας σε μια σωστή αντιπαράθεση.

Ποιος αποφασίζει μέσα στα ΜΜΕ; Υπάρχει εσωτερική ελευθερία του Λόγου; ή λαμβάνει χώρα η επιλογή των ειδήσεων από τη σύνταξη ( όπου εκεί μπορεί να προωθηθεί ή να απωθηθεί μια επίκαιρη και παραγωγική πολιτιστική γραμμή, προώθηση του εποικοδομητικού διαλόγου), ή αλλά λαβαίνει χώρα μια έντεχνη παρουσίαση, αναγκαία; Παραποίηση; Ποιος επιτέλους κατέχει τη δύναμη της απόφασης, και μπορεί να προωθηθεί μια ουδέτερη και αντικειμενική παρουσίαση ενός δημοσιογράφου;

Ο δημοσιογράφος, ο εκδότης, ο αναγνώστης ή ο ακροατής; Από ποιους και πότε είναι δυνατή η επέμβαση στην ελευθερία του λόγου;

Αν εννοούμε, ότι τα ΜΜΕ δεν μεταδίδουν μόνο θέματα γύρω από την πολιτική, αλλά επίσης τοποθετούν θέματα τα ίδια και αποδεικνύονται ως ένα μέρος των πολιτικών συμβάντων. Στην ΟΔΓ λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και μάλιστα τρομάζουν από τις αποκαλύψεις από τα τηλεοπτικά κανάλια ARD, ZDF και PHOENIX, που ιδιαίτερα τα προσέχουν οι ασχολούμενοι με την πολιτική. Από τους αμέτρητους ραδιοφωνικούς σταθμούς της ΟΔΓ έχει μεγάλη απήχηση και επιρροή ο σταθμός Deutschlandfunk,στην πολιτική τάξη, όπου ο σταθμός χαρακτηρίζεται ως αξιόλογος με πλατειά ενημέρωση, σοβαρή, αξιόπιστη και είναι δίκαιη και αμερόληπτη, όπου όλα τα πολιτικά κόμματα εκφράζουν τις απόψεις τους, ενημέρωση, σχόλια εφημερίδων και χρηματιστήριο.

Είθε και στα δικά μας ΜΜΕ να διαπεράσει η ιδέα του διαλόγου, με λόγο, αντίλογο και σύνθεση και είθε να προωθηθεί και στις τηλεοπτικές συζητήσεις μια ζωηρή αντιπαράθεση και λύση προβλημάτων. Διότι στις τηλεοπτικές συζητήσεις, παρουσιάζονται φαινόμενα του σχολείου, διότι όπως στο σχολείο μετά την ομαδική εργασία υπάρχουν πάρα πολύ ενεργητικοί μαθητές, σηκώνουν το χέρι - παίρνουν μέρος στη συζήτηση. Φαινομενικά υπάρχει μια εντατική εργασία. Αλλά δεν προχωρεί παραπέρα. Διότι ο καθένας αποτινάζει, ξεφουρνίζει το περιεχόμενο του κεφαλιού του. Ό, τι πει ο συμμαθητής, ο συνομιλητής του, δεν παίζει κανένα ρόλο. Εδώ δεν αναπτύσσονται σκέψεις και ερεθίσματα, παρά επικρατούν οι μονόλογοι. Το ότι δεν πρέπει να είναι έτσι ή δεν πρέπει να μείνει έτσι, το λέμε και το ξανά λέμε από τα σχολικά μας χρόνια και για μια μεταρρυθμιστική Παιδεία και την προκειμένη περίπτωση είμαι αισιόδοξος, με την αντίληψη, πως πρέπει με την αλληλεγγύη όλων μας να αλλάξει κάτι και ετούτο ξεκινά από την οικογένεια, τον παιδικό σταθμό, το σχολείο και την κοινωνία με τα ΜΜΕ.
Ελπίζουμε, πως προσεχώς θα μπορέσουμε να παρουσιάσουμε πρακτικά θέματα οραματισμών των περιοχών μας.

Ευπρόσδεκτος σε κάθε Αντίλογο

Κωνσταντίνος Σ. Ναλμπάντης,
k-nalbantis@hotmail.de

Πηγή: - Ein Handlungsorientiertes Politikbuch, 1992, βλέπε και:www.kn-megalexandros.gr, www.dramina.gr