ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΛΙΒΥΗ: ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΜΕ ΑΡΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Παλαιότερο δημοσιευμένο άρθρο στα 86 χόμπι περιηγήσεων και άρθρων για τον Ελληνισμό,με τη τωρινή βελτιωμένη αναφορά

Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη- Konstantin S. Nalbantis >
kn-megalexandros.gr, info@kn-megalexandros.gr

Προλεγόμενα

ΩΣ ΠΡΩΤΟΣ ελληνικός αποικισμός αναφέρεται το αποτέλεσμα των πληθυσμιακών μεταναστεύσεων και των ανακατατάξεων που συνέβησαν στον Ελλαδικό χώρο από τα μέσα του 11ου έως τα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ.

Οι μετακινήσεις αυτές οδήγησαν στον αποικισμό των νησιών του Αιγαίου, της Κύπρου, της Κρήτης, των Επτανήσων, των Δωδεκανήσων και της δυτικής ακτής της Μικράς Ασίας από ελληνικά φύλα της ηπειρωτικής Ελλάδας και την ίδρυση νέων πόλεων που αποτέλεσαν τα μετέπειτα χρόνια σημαντικά κέντρα του ελληνικού πολιτισμού. Ο αποικισμός πραγματοποιήθηκε σε διαδοχικά κύματα και κατά φυλετικές ομάδες και διακρίνεται σε Αιολικό, Ιωνικό, Δωρικό και Αχαϊκό (Αρκαδικό) αποικισμό. Wikipedia

ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

ΔΕΥΤΕΡΟΣ Ελληνικός Αποικισμός ονομάστηκε η οργανωμένη αποικιακή εξάπλωση των αρχαίων Ελλήνων στον χώρο της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου, κατά την περίοδο του 8ου, του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. Ο αποικισμός αυτός διέφερε από τον πρώτο αποικισμό γιατί αποτέλεσε οργανωμένη επιχείρηση από την μητρόπολη σε αντίθεση με την απλή μετακίνηση φυλών που συντελέστηκε κατά τον πρώτο αποικισμό. Πολλές αποικίες που ιδρύθηκαν αυτή την περίοδο εξελίχθηκαν σε πόλεις ισχυρές και έγιναν ανεξάρτητες από την μητρόπολη.
Μαζί με τη γλώσσα , οι Έλληνες άποικοι έφεραν μαζί τους στη μακρυνή Δύση και τον πολιτισμό τους, τη θρησκεία, τις τεχνικές γνώσεις, τον περιπετειώδη χαρακτήρα, επιτυγχάνοντας το βαθύτατα εξελληνισμό των αυτοχθόνων πληθυσμών, με τους οποίους δημιιουργούν σχέσεις συνύπαρξης που έχουν ειρηνική μορφή, ενώ πολύ σπάνια είναι αποτέλσμα βίαιης καθυπόταξης. Οι Έλληνες άποικοι μεταφέρουν λοιπόν στη Δυση τη δική τους πολιτιστική κληρονομιά. Και, με την πρώτη ματιά, φαίνεται πως μεταφέρουν εκεί και κάτι πιο ακριβό ακόμα: το τοπίο της μακρυνής Πατρίδας. Valerio M. Manfredi: Οι Έλληνες της Δύσης, Αθήνα 1997

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ αποικισμού είχαν να κάνουν με τη δημογραφική έκρηξη αυτής της περιόδου, την ανάπτυξη του εμπορίου, την ανάγκη για εξασφάλιση περισσότερων πρώτων υλών αλλά και με πολιτικά γεγονότα της περιόδου που οδήγησαν ομάδες πληθυσμού στην εξορία.

Η αύξηση του πληθυσμού δημιούργησε στενότητα χώρου και περιορισμό των καλλιεργήσιμων εκτάσεων που αναλογούσαν σε κάθε πολίτη κάτι που ενίσχυσε την ανάγκη για εγκατάσταση μέρους του πληθυσμού σε άλλη περιοχή. Η περιοχή εγκατάστασης που διέθετε ανεκμετάλλευτους πόρους θα μπορούσε επίσης να προμηθεύει την μητρόπολη με μέρος των αγαθών που θα παρήγαγε.
Η ανάπτυξη του εμπορίου ήταν από τα σημαντικότερα κίνητρα ίδρυσης αποικιών. Οι αποικίες αυτές θα δημιουργούσαν νέες αγορές, θα προμήθευαν την μητρόπολη με σημαντικές πρώτες ύλες και θα αποτελούσαν σημαντικούς ενδιάμεσους σταθμούς στα μακρινά εμπορικά ταξίδια της εποχής.
Τέλος η ταραγμένη πολιτική κατάσταση σε πολλές πόλεις με την εγκαθίδρυση τυραννικών πολιτευμάτων οδηγούσε τους πολιτικούς αντιπάλους στην εξορία και στην αναζήτηση νέου τόπου εγκατάστασης.Wikipedia

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ

Αργοναυτική εκστρατεία. Ο μύθος θεωρείται πως σχετίζεται με τα τολμηρά ναυτικά ταξίδια αυτής της περιόδου
Τι ήταν αυτό που προκάλεσε το αποικιακό κίνημα των Ελλήνων στη Δύση; Ακόμα και σ΄αυτό, το κίνητρο που τους ώθησε να ριψοκινδυνεύσουν μακιρά από τις δικές τους θάλασσες, οι Έλληνες διαφοροποιούνταν από τους ιστορικούς τους αντιπάλους, τους Φοίνικες.

Ενώ αυτούς τους τελευταίους φαίνεται να τους ώθησαν λόγοι προπάντων οικονομικοί καθώς και η επιθυμία να επεκτείνουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους κυρίως εξαιτίας της πείνας και της φτώχειας.
Η ίδρυση των αποικιών ήταν αποτέλεσμα οργανωμένης επιχείρησης. Η αποστολή οργανωνόταν από τη μητρόπολη, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνεργάζονταν περισσότερες πόλεις. Η θέση της αποικίας επιλεγόταν προσεκτικά με στόχο να προσφέρει εμπορικά πλεονεκτήματα αλλά και ασφάλεια απέναντι σε επιδρομείς.

Για να δημιουργηθεί ένα αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης σχετικά με τη θέση της νέας αποικίας απέδιδαν την επιλογή της θέσης σε χρησμό του μαντείου των Δελφών. Η αποστολή διέθετε πάντα έναν αρχηγό που ονομαζόταν οικιστής. Στις νέες πόλεις οι άποικοι μοιράζονταν τη γη, συνήθως με κλήρωση. Το σύστημα εξουσίας που διαμορφωνόταν θύμιζε συνήθως αυτό που ίσχυε στη μητρόπολη. Μια τάξη αριστοκρατών και μεγαλοκτηματιών, που ο Ησίοδος χαρακτηρίζει "δωροφάγους", κατέχει το μεγαλύτερο μέρος των εύφορων εδαφών, ενώ οι κατώτερες τάξεις προσπαθούν να επιβιώσουν καλλιεργώντας εδάφη άγονα ή καταφεύγοντας στο εμπόριο και δικαινδυνεύοντας στις θάλασσες. Κατά τον Ηρόδοτο υπάρχει μια αναφορά δημογραφικού χαρακτήρα....Valerio M.Manfredi: Οι Έλληνες της Δύσης, Αθήνα 1997.

ΛΙΒΥΗ: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΕ ΑΡΩΜΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Στο παλαιότερα, δημοσιευμένο άρθρο μου, είχα άρχίσει ως εξής: Λόγω της απρόβλεπτης κρίσης στις αραβικές χώρες και η κατεπείγουσα αντικατάσταση των δικτατοριών για περισσότερη ελεύθερη έκφραση λόγου, ελευθερία, αυτοδιάθεση, συμμετοχή, αυτο-εξέλιξη και Δημοκρατία, προτίμησα αρχικά να αναφερθώ μερικώς στις αντιμαχόμενες θέσεις και ιστορικές ανασκοπήσεις και θεωρώ βασικό να επανέλθω και πάλι για να συνεχίσω, ό,τι θα παραλείψω στο σημερινό άρθρο.

Στην σημερινή μου επίκαιρη ανασκόπη διαπιστώνω, ότι η Λιβύη έχει κατακερματιστεί από την ημέρα της ανατροπής του μακροχόνιου κυβερνήτη Muammar al-Ghadhfi από μια διεθνή στρατιωτική επιχείρηση το 2011. Οι πολιτοφυλακές, οι ποίες σχημάτισαν μέτωπο εναντίον του Γκαντάφι κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, αγωνίστηκαν μεταξύ τους για την κυριαρχία στη χώρα και για τον έλεγχο των αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου μετά το θάνατο του Γκατάφι. Στην προκειμένη περίπτωση, έγραψα στο προηγούμενο άρθρο για τις επιδιώξεις και τις προοπτικές των εθνικών εκλόγών το Δεκέμβριο του 2021,όρα και : Neue Zürcher Zeitung, 27.03.2021
Όποιος ενδιαφέρεται για μελέτη και προβληματισμό υπάρχει και στο παρόν facebook και στην ιστοσελίδα μου kn-megalexandros.gr, άρθρο Νο.482-483 >> ΛΙΒΥΗ σχετικά
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΣΤΑΘΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ- ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΕΘΝΙΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ ΤΟ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ ΣΤΗ ΛΙΒΥΗ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΚΑΠΟΤΕ ΗΤΑΝ Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΕ ΑΡΩΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΛΙΒΥΗ:
Ιστορική και Πολιτιστική αναδρομή με άρωμα Ελλάδας
ΟΙ ΘΗΡΑΙΟΙ (Σαντορίνη)

Οι Φωκαείς φθάνουν στον Ατλαντικό και στη μυθυική Ταρτησσό ακολουθ΄ψντας μια πορεία προς το Βορρά κατά μήκος των ακτών της τυρρηνικής Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ιβηρικής. Μια άλλη πορεία προς τα νότια, που χάραξαν οι Φωκαείς και πριν αυτούς οι Ευβοείς και οι Σάμιοι, η οποία οδηγεί στο ίδιο μέρος ακολουθώντας τις αφρικανικές ακτογραμμές. Πάνω στην πορεία αυτή βρίσκετι η πόλη Κυρήνη, που ίοδρυσαν Δωριείς άποικοι, οι οποίοι προέρχοντας από τη νήσο Θήρα - Σαντορίνη των Κυκλάδων.
Η Λιβύη κείται στην Βόρεια Αφρική και συνορεύει με την Μεσόγειο, στα ανατολικά με την Αίγυπτο, στα Νοτιοανατολικά με το Σουδάν, Νότια με το Τσάτ και Νίγερ και στα Δυτικά με την Αλγερία και το Μαρόκο. Η μακρινή ιστορία της Λιβύης είναι εναλλασσόμενη. Το 2000 π.Χ. κατοίκησαν στην Λιβύη διάφορες βερβερικές φυλές από τη Βόρεια Αφρική. Από το 1000 π.Χ. ίδρυσαν οι Φοίνικες στη Δυτική Ακτή τις πρώτες πόλεις της σημερινής Λιβύης, όπως Sabratha, Leptis Magna και Οια, στη θέση της σημερινής Τρίπολης.

Κυρήνη : Η εκστρατεία που οδηγεί στην ίδρυση της Κυρήνης - περί το 630 π.Χ. - επιβάλλει τρεις επικλήσεις του Μαντείου των Δελφών, επιτελείται σε τρια και στη συνέχεια γνωρίζει αποικιστική στήριξη. Για όλα αυτά μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (Valerio M. Mandredi).

Ο ΠΡΩΤΟΣ χρησμός του Μαντείου των Δελφών προτρέπει τους Θηραίους να ιδρύσουν μια αποικία στην Αφρική της Λιβύης. Πρόκειται για μια περιοχή τόσο μακρυνή, ώστε αυτοί δεν ξέρουν σε ποιό μέρος του κόσμου να την αναζητήσουν: είναι γι΄αυτούς σαν να ξεκινούν μια αποικιστική επιχείρηση στο άγνωστο.

Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ χρησμός του Μαντείου των Δελφών τους συμβουλεύει να σεβαστούν το θέλημα του θεού. Γι΄αυτό οι Θηραίοι -τους οποίους έπληξε ένας μεγάλος λιμός- αναζητούν στην Κρήτη,το νοτιότατο από τα νησιά του Αιγαίου, κάποιον που θα μπορούσε να τους οδηγήσει στη Λιβύη. Οι Θηραίοι ήταν αγρότες, που ξεκίνησαν να αναζητήσουν καινόυργια εδάφη πέρα από τη θάλασσα εξαιτίας της μεγάλης ξηρασίας που έπληξε το νησί τους.

Μαζί με τον ΚΟΡΩΒΙΟ, τον Κρητικό οδηγό τους, οι Θηραίοι εξερευνητές φτάνουν στο νησί Πλατέα, απέναντι από τα λιβυκά παράλια της Κυρηναϊκής. .. Εδώ, στην Πλατέα , οι Θηραίοι εξερευνητές αφήνουν για ένα μικρό διάστημα τον Κορώβιο και επιστρέφουν γρήγορσ στην πατρίδα τους για να ξεκινήσουν την επίσημη αποικιστική εκστρατεία.
Το ίδιο θα κάνουν λίγο αργότερα οι Θηραίοι, αφήνοντας στο νησί της Λιβύης έναν ή περισσότερους αποίκους, όταν εκείνοι θα πάνε σύσσωμοι να συμβουλευτούν για τρίτη φορό το Μαντείο των Δελφών.

Ο ΤΡΙΤΟΣ ΧΡΗΣΜΟΣ τους επιπλήτει ότι μπέρδεψαν ένα νησί κοντά στη Λιβύη με την ίδια τη Λιβύη. Τότε οι Θηραίοι μετατοπίζονται στην κοντινή ακτή και εγκαθίστανται στηνΑζίριδα, που την εποχή εκείνη - όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος -πρέπει να ήταν μια περιοχή πραγματικά μαγευτική.

Εδώ η αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως κομμάτια απο κεραμικά αντικείμενα που αναφέρονται χωρίς αμφιβολία στην εποχή της θηραϊκής εγκατάστασης, αν και στη συνέχεια δεν είχε μεγάλη διάρκεια ζωής.
ΠΡΑΓΜΑΤΙ, τον έβδομο χρόνο, οι Λίβυοι τους πείθουν να εγκατασταθούν αλλού, επειδή είναι πού κοντά στους δικούς οικισμούς. Τους οδηγούν σ΄ένα μέρος εξίσου εύφορο, όπου, πάνω από όλα με πολλές και άφθονες βροχοπτώσεις όαση.
Εδώ τελικά χτίζεται η Ελληνική Κυρήνη πάνω σε έναν λόφο γεμάτο πηγές, που οχυρώνονται εύκολα και δεσπόζει πάνω από ένα εύφορο οροπέδιο, κατάλληλο για μεγάλες γεωργικές καλλιέργειες.

Η τοποθεσία είναι τόσο πλούσια, ώστε ύστερα από τρεις γενιές οι άποικοι μπορούν να ενθαρρύνουν, με τις ευλογίες των Δελφών, έναν περαιτέρω αποικισμό πανελλήνιου χαρακτήρα που ενδιαφέρει κατοίκους της Πελοποννήσου, της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου δωρικής καταγωγής.
Οι Έλληνες το επιθυμούν ενθαρρύνονται έτσι από τους ιερείς των Δελφών, να φύγουν για τη Λιβύη για να ζήσουν μαζί με τους Κυρηναίους, αφού εκείνοι τους καλούν να μοιραστούν μαζί τη γη τους. Και ακριβώς αυτή είναι η πρώτη κατάσταση "συγκατοίκησης".

Σε αυτό ο επαναοικισμός του τόπου χρονολογείται από την εποχή του Βάττου του Ευδαίμονος, ο οποίος, ύστερα από μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από προστριβές μεταξύ την Κυρήνης και Αιγύπτου, εδραιώνει άριστες σχέσεις με τον τελευταίο Φαραώ της, τον Άμαση, που γι΄αυτό ακριβώς το λόγο επονομαστηκε Φιλέλλην. Οι Έλληνες δεν επέμειναν στον αποικισμό της Λιβύης, λόγω της αιφνίδιας ανόδου των Περσών, που το 525 π.Χ. κυριεύουν την Αίγυπτο αναγκάζοντας και την ίδια την Κυλήνη να υποταγεί.

Η υποταγή δεν είχε αρνητικές επιπτώσεις στο επίπεδο της ζωής, γιατί πράγματι η αρχαιολογία δείχνει ακριβώς ότι την περίοδο εκείνη η ευημερία της Κυρήνης αυξάνεται.
Όπως σε όλες τις κοινότητες όπου συμβιώνουν μεταξύ τους διαφορετικές εθνότητες, έτσι και στην Κυρήνη ανακύπτουν σύντομα προβλήματα στις σχέσεις ανάμεσα σε κατοίκους που προέρχονται από διαφορετικές πόλεις, προβλήματα που αποκτούν διαστάσεις διεθνών αναταραχών. Οι κάτοικοι της Κυρήνης καταφεύγουν σε έναν εξωτερικό αναμορφωτή, τον Δαιμονάτη από την Μαντινεία.

Αυτός κατορθώνει να επεξεργαστεί ένα σύνταγμα που προβλέπει την κατάταξη του θεσμού της μοναρχίας, που στην ιστορία του ελληνικού αποικισμού- είναι μοναδικό προνόμιο της Κυρήνης. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η συμβίωση των πολιτών και κυρίως με τόσο σταθερές προϋποθέσεις ώστε, δύο αιώνες αργότερα, ακόμα όλοι οι Κυρηναίοι μπορούν να αναγνωρίζουν τη Θήρα ως κοινή πατρίδα τους, μεταγράφοντας πάλι περήφανα σε μάρμαρο το πρωτότυπο κείμενο του όρκου που έδωσαν οι πρόγονοί τους τη στιγμή της αναχώρησης για τη Λιβύη...Valerio M. Mandredi, S. 306,

Ο αποικισμός της Λιβύης από τους Έλληνες γίνεται με τη μεσολάβηση της Κρήτης, το νησί όπου αποτελεί ένα είδος γέφυρας ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αφρική. Οι Έλληνες ανακαλύπτουν την οδό προς τη Λιβύη ερχόμενοι σε επαφή και, συνεπώς ακολουθώντας τους Φοίνικες εμπόρους. Και η θαλάσσια αυτή οδός περνάει από την Κρήτη. Η Κρήτη για τους Έλληνες είναι διπλά σημαντική για τις σχέσεις τους με την Αφρική: για τη ναυσιπλοΊα που στρέφεται τόσο προς την Αίγυπτο όσο και προς τη Λιβύη..
Η αρχαιολογία μαρτυρεί ότι από τις αρχές κιόλας του 6ου αιώνα π.Χ. η Κυρήνη χάρη της στη σπουδαιότητα των ιερών της εμφανιζόταν πλάι στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, τις οποίες συναγωνιζόταν επίσης και ως προς τον πλούτο. Όπως η Μασσαλία ιδρύει μια σειρά υποαποικιών που επηρεάζουν αποφασιστικά τον ελληνισμό της Γαλατικής Μεσημβρίας, έτσι και η Κυρήνη, με τη σειρά της, ενθαρρύνει μια σειρά εγκαταστάσεων που μετατρέπουν την Κυρηναϊκή σε υπερμεσεογειακό παράρτημα του ελληνικού κόσμου.

Χτίζει πρώτα τη Βάρκη, στο ίδιο ακριβώς οροπέδιο της Κυρήνης, ύστερα στη θάλασσα, από την ανατολή μέχρι τη δύση, τις Ευεσπερίδες (τη σημερινή Βεγγάζη), την Ταύχειρα *σημερινή Τόκρα) και την Απολλωνία. Πρόκειται για έναν περιφερειακό ελληνισμό, ο ρόλος του οποίου είναι πραγματικά καθοριστικός, αν λάβουμε υποψη το γεγονός ότι παρόμοιες εγκαταστάσεις παρεμβάλλονται με μεγάλη πολιτιστική και πολιτική ευλιξία ανάμεσα σε δύο αντίθετους κόσμους, όπως η Καρχηδόνα και η Αίγυπτος, που υπάρξε πρώτα φαραωνική, ύστερα περσική και τέλος πτολεμαϊκή. Valerio M. Manfredi.

Το 814 π.Χ. ιδρύεται η Καρχηδόνα, που σύντομα ανέβηκε σε σημαίνουσα δύναμη εμπορίου στη Δυτική Μεσόγειο. Σχεδόν ταυτόχρονα έφτασαν οι Έλληνες στη χώρα και ίδρυσαν το 630 π.χ. μερικές πόλεις, όπως π.χ. την Κυρήνη στην ανατολική ακτή. Η περιοχή που λέγεται Κυρηναϊκή, γρήγορα έπεσε κάτω από την κυριαρχία της Αιγύπτου. 146 π.Χ. καταστρέφεται η Καρχηδόνα από την Ρώμη. Τα εύφορα εδάφη Βορειοδυτικά της χώρας καθώς και τα ανατολικά κυριαρχούνται από τη Ρώμη.

Κατ΄ αρχάς το 395 μετά Χριστό διαμελίζεται η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το Βορειοδυτικό παραμένει λατινικό στη Δυτική Ρώμη, το ανατολικό προσαρμόζεται στην ελληνική –Βυζαντινή Ανατολική Ρώμη. Περίπου το 430 επιδρούν γερμανικό-Βάνδαλοι στη Λιβύη και κυριεύουν την ρωμαϊκή επαρχία.

“Στη Λιβύη υπάρχουν πέντε τόποι, που βρίσκονται κάτω από τον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco”
Το 640 εισβάλλουν ισλαμικά αραβικά στρατεύματα και η ιστορία της Λιβύης καθορίζεται σχεδόν 900 χρόνια από τις εναλλασσόμενες αραβικές Δυναστείες. Τον 11. αιώνα τελειώνει ο αρχαίος χριστιανικός πολιτισμός των πόλεων και η Τρίπολης με την επέμβαση βεδουίνων ισλαμική περιφερειακή πρωτεύουσα. Μετά κυριεύεται από την Ισπανία, που δίνεται στη Μάλτα, και οι Οθωμανοί που το 1551 κυριεύουν τη χώρα, την παίρνουν από το 1843 οι Σανούσοι,. Κατά τη διάρκεια των δύο παγκόσμιων πολέμων ήταν η Λιβύη εμπόλεμη περιοχή…, τελευταία με τους Ιταλούς, μετά από την Αίγυπτο προερχόμενους Άγγλους, όπου το 1934 ιταλική αποικία. Το 1941-1943 οι σύμμαχοι σε πόλεμο με τον Ρόμμελς, και στο τέλος του πολέμου διαμέσου της Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας διοικούνταν με τον μαντάτο των Ηνωμένων Εθνών.Το 1951 έγινε ανεξάρτητη Βασιλεία της Λιβύης και το 1969 πτώση της βασιλικής κυριαρχίας.
Η έξοδος των Ελλήνων από τις μητροπολικές πόλεις
Όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, γύρω στα τέλη του 12ου π.Χ. , ο μυκηναϊκός πολιτισμός καταστράφηκε. Οι ακροπόλεις των Μυκηνών, της Τίρυνθας, της Πύλου, του Γλα, του Άργους, του Ορχομενού πυρπολήθηκαν και λεηλατήθηκαν, τότε που εγκαινιάστηκε μια περίοδο σκοταδισμού και παρακμής: πρόκειται για τον αποκαλούμενο ελληνικό Μεσαίωνα, που ονομάστηκε έτσι κατ΄ αναλογία προς τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα, ο οποίος ακολούθησε την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η παρακμή που ακολούθησε την κρίση και τις εσωτερικές αναταραχές ευνόησε πιθανότατα την αργή διείσδυση συγγενών φύλων που μιλούσαν την ελληνική γλώσσα και οδήγησε, ύστερα από μεγάλη κυοφορία και μακρόχρονη σιωπή, που συμπίπτουν με την εποχή του ελληνικού Μεσαίωνα, στη μεγάλη αναγέννηση του 8ου αιώνα π.Χ., στη διάρκεια του οποίου έχουμε τεκμήρια ότι εγκαινιάζονται οι Ολυμπιακοί Αγώνες, τα μεγάλα ιερά λειτουργούν και πάλι, οι πόλεις ακμάζουν και αρχίζει ο αποικισμός, ένα μεγαλειώδες μεταναστευτικό φαινόμενο που διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό στην Ιταλία, στη Βόρεια Αφρική, στη Γαλατία και στην Ιβηρική.

Οι Έλληνες αποικιστές της Αφρικής – Έκκληση της UNESCO

Οι αρχαιολογικοί χώροι να παραμείνουν απείραχτοι από τις διαμάχες

Ας θυμηθούμε, ότι είναι εκπληκτικό ότι ο ελληνικός πολιτισμός από τον οποίο γεννήθηκε το μεγαλύτερο αποικιστικό κίνημα της κλασικής αρχαιότητας, άνθησε στους τομείς των γραμμάτων και των τεχνών, όπου οι Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους κυρίως εξαιτίας της πείνας και της φτώχειας.Μια τάξη αριστοκρατών και μεγαλοκτηματιών, «δωροφάγους», κατείχε το μεγαλύτερο μέρος των εύφορων εδαφών, ενώ οι κατώτερες τάξεις προσπαθούν να επιβιώσουν καλλιεργώντας εδάφη άγονα ή καταφεύγοντας στο εμπόριο και διακινδυνεύοντας στις θάλασσες.

Η αξιοσημείωτη έλλειψη καλλιεργήσιμων εδαφών, εκτός από τα ασφαλώς πρωτεύοντα προβλήματα κοινωνικού χαρακτήρα, πρέπει να ώθησε πολλούς στην επιλογή της μετανάστευσης.Η παρουσία ενός μεγάλου αριθμού απογοητευμένων και πιθανόν επιθετικών νέων πρέπει να αποτελούσε αποσταθεροποιητικό παράγοντα για τους θεσμούς ( κυρίως ολιγαρχίες αριστοκρατών) και για την ειρηνική συμβίωση, έτσι ήτανε προς όφελος ολόκληρης της κοινότητας να τους δοθεί μια δυνατότητα απεγκλωβισμού.
Αν τυχών απεφάσιζαν να επιστρέψουν στην Πατρίδα, γι΄ αυτούς δεν υπήρχε πλέον Πατρίδα: από την στιγμή που η αποστολή είχε ξεκινήσει, η μητρόπολη τη θεωρούσε ξένο σώμα και δε θα τη δεχότανε ξανά στους κόλπους της. Και όσοι επεχείρησαν να επιστρέψουν και να βγουν στη στεριά, καταδιώχθηκαν με πέτρες και αναγκάστηκαν να βγουν πάλι στη θάλασσα. Δεν είναι ασήμαντο το συμβάν: οι ίδιοι οι πατέρες και οι αδελφοί αυτών των δύσμοιρων ήταν που τους λιθοβολούσαν!

Ο πρώτος χρησμός του μαντείου περίπου το 631 π.Χ. προτρέπει τους Θηραίους (Θήρα-Σαντορίνη) να ιδρύσουν μια αποικία στη Λιβύη, δηλαδή στην Αφρική. Ο δεύτερος χρησμός τους συμβουλεύει να σεβαστούν το θέλημα του Θεού. Γι΄ αυτό οι Θηραίοι – τους οποίους έπληξε ένας μεγάλος λιμός – αναζητούν στην Κρήτη, το νοτιότερο από τα νησιά του Αιγαίου, κάποιον που θα μπορούσε να τους οδηγήσει στη Λιβύη, και εδώ συμπεραίνεται ότι οι Θηραίοι είναι ουσιαστικά αγρότες, που ξεκίνησαν να αναζητήσουν καινούργια εδάφη πέρα από τη θάλασσα εξαιτίας μιας μεγάλης ξηρασίας που έπληξε το νησί τους.
Μαζί με τον Κορώβιο, τον Κρητικό οδηγό τους, οι Θηραίοι ( Σαντορίνη) εξερευνητές φτάνουν στο νησί Πλατέα, απέναντι από τα λιβυκά παράλια της Κυρηναϊκής. .., αλλά…
Ο τρίτος χρησμός τους επιπλήττει ότι μπέρδεψαν ένα νησί κοντά στη Λιβύη με την ίδια τη Λιβύη. Τοτε οι Θηραίοι μετατοπίζονται στην κοντινή ακτή και εγκαθίστανται στην Αζίριδα, που την εποχή εκείνη, πρέπει να ήτανε μια περιοχή πραγματικά μαγευτική, ενώ σήμερα είναι άνυδρη, άγονη και ανεμοδαρμένη.

Το έβδομο χρόνο, μετά την άφιξή τους, οι Λίβυοι τους πείθουν να εγκατασταθούν αλλού, επειδή είναι πολύ κοντά στους δικούς τους οικισμούς. Τους οδηγούν σε ένα μέρος εξίσου εύφορο, όπου, πάνω από όλα ο ουρανός είναι διάτρητος, σε μια θαλερή από πολλές και άφθονες βροχοπτώσεις όαση.
Εδώ τελικά χτίζεται η ελληνική Κυρήνη πάνω σε έναν λόφο γεμάτο πηγές, που οχυρώνεται εύκολα και δεσπόζει πάνω από ένα εύπορο οροπέδιο, κατάλληλο για μεγάλες γεωργικές καλλιέργειες. Όρα αναλυτικότερα: Valerio M. Manfredi: Οι Έλληνες της Δύσης, Αθήνα 1997.
Μέσα σε διάστημα διακοσίων ετών, ιδρύθηκαν άλλες τέσσερις σημαντικές πόλεις στην περιοχή: η Βάρκη (Al Mari) οι Εσπερίδες (αργότερα Βερενίκη, σημερινή Βεγγάζη), η Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημερινή Τόκρα) και η Απολλωνία (Susah), και το λιμάνι της Κυρήνης. Μαζί με την Κυρήνη, ήταν γνωστές ως πόλεις, Πεντάπολις.Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ένωσε τις δύο επαρχίες της Λιβύης, έμποροι και τεχνίτες από όλα τα μέρη του ρωμαϊκού κόσμου εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Αφρική, ωστόσο οι δύο επαρχίες διατήρησαν τον χαρακτήρα τους: η Τρίπολη παρέμεινε καρχηδονιακή και η Κυρηναϊκή ελληνική.
Παρόλα που υπήρχαν άριστες συνθήκες οι Έλληνες δεν επέμειναν στον αποικισμό της Λιβύης, προφανώς λόγω της αιφνίδιας ανόδου των Περσών, που, το 525 π.Χ., κυριεύουν την Αίγυπτο αναγκάζοντας και την ίδια την Κυρήνη να υποταγεί. Όπως και σήμερα, εκεί που συμβιώνουν διαφορετικές εθνότητες, ανακύπτουν προβλήματα, έτσι και στην Κυρήνη, καταφεύγουν όμως σε έναν εξωτερικό αναμορφωτή, τον Δαιμονάτη από την Μαντινεία.
Αυτός επεξεργάζεται ένα σύνταγμα που προβλέπει την κατάταξη του πληθυσμού σε τρεις φυλές καθώς και τη διατήρηση του θεσμού της μοναρχίας, ένα μοναδικό προνόμιο της Κυρήνης. Βλέπε, Οι Έλληνες της Δύσης και Jacques Brunschwig-Geoffrey Lloyd: Das Wissen der Griechen, Eine Enzyklopaedie, Muenchen 2000.
Ο αρχαιολογικός πλούτος της Βορείου Αφρικής κινδυνεύει;
Η ένοπλη φιλονικία στη Λιβύη απειλεί τα αριστουργήματα της αρχαιολογίας της χώρας. Στη Λιβύη υπάρχουν πέντε τόποι, που βρίσκονται κάτω από τον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco. Όπου κάνει έκκληση αυτοί οι αρχαιολογικοί χώροι να παραμείνουν απείραχτοι από τις διαμάχες αλλήλων.Οι πέντε τόποι στον κατάλογο της καλύτερης πολιτιστικής κληρονομιάς αναφέρονται παράλληλα με την Leptis-Magna, της φοινικικής εμπορικής πλατείας Sabratha, αρχαία πόλη της ερήμου Ghadames και τα ελληνικά και ρωμαϊκά ερείπια την Κυρήνης.
Σε αυτά προστίθεται η ζωγραφική στους βράχους των Tadrart Acacus στην περιοχή της ερήμου, κοντά στα σύνορα της Αλγερίας. Εκεί οι αρχαιότερες φωτογραφίες είναι περίπου 14.000 χρόνια.
185 χιλιόμετρα ανατολικά της Βεγγάζης θρονιάζονται τα μνημεία και ο ναός της Κυρήνης σε μια απότομη, φαντασμαγορική πλαγιά. Τον 4ο π.Χ. αιώνα ήτανε η σημαντικότερη ελληνική πόλη, ένα πολιτιστικό κέντρο, που επισκέφτηκαν οι σύγχρονοι του Σωκράτη και εδώ έζησε ο Αρίστιππος από την Κυρήνη, ο ιδρυτής της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής και του ηδονισμού.
Από την λιβυκή Κυρηναϊκή ως την Μαυριτανία Τινγκιτάνα βρισκότανε κάποτε Θέρμες, ναοί και Θέατρα. Στην αρχαιότητα ήτανε ο χώρος των ακτών ένα σημαντικό οικονομικό κέντρο.Το βόρειο-αφρικανικό κράτος, όταν τα τελευταία χρόνια άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός, αρχίσαμε να ανακαλύπτουμε έναν πλούτο αρχαιολογικών πολιτιστικών αγαθών, όπου συνήθως προέρχονται από την φοινικική και ελληνο-ρωμαϊκή εποχή.
Στην περιοχή της Κυρηναϊκής βρίσκονται μερικά απομεινάρια ,που από το 1910 αρχαιολογικά επιτηρούνται και από το 1980 μετρώνται στα πέντε λιβυκά, Unesco – Weltkulturbestätten, παγκόσμια αποθέματα του πολιτισμού. Η αρχικά ελληνική αποικία της Κυρηναϊκής σχημάτιζε κάποτε το κύριο τοπίο της Κυρηναϊκής, όπου μαζί με την Κρήτη σχημάτιζε την ρωμαϊκή επαρχία Creta et Cyrene.
Στα μάτια του επισκέπτη πέφτει ο μεγάλος ναός που σχεδόν είναι όλοι οι σπουδαίοι Θεοί του Ρωμαϊκού Πάνθεον. Και όμως το σπουδαιότερο και κύριο ιερό σχηματίζει ο ναός του Απόλλωνα, όπου δημιουργήθηκε χωρίς διακοπτόμενες περιόδους από τον 6ο π.Χ. αιώνα και ως τον 3ο μετά Χριστό αιώνα. Στην βόρεια-ανατολική πλευρά της πόλης δημιούργησαν ήδη οι Έλληνες κάτοικοι ένα Ιερό τόπο για τον Θεό Δία – με σημαντικές διαστάσεις: Που ήδη τον 6ο ή 5ο π.Χ. αιώνα, που δημιουργήθηκε το συγκρότημα ξεπέρασε τις προσδοκίες για το μέγεθος τον ναό του Διός στην αρχαία Ολυμπία και τον Παρθενώνα των Αθηνών. Η Κυρήνη ήτανε επίσης ο τόπος γεννήσεως του Έλληνα φιλοσόφου Ερατοσθένη, που απέκτησε φήμη εκτός των άλλων για τον πρώτο καθορισμό έκτασης της γης.
ΛΙΒΥΗ γεμάτη Ιστορία και Ελλάδα…
Nαός Διός – Σαχάτ (Shahat)
Η Σαχάτ ιστορικά γνωστή ως Κυρήνη, είναι μια πόλη στα βόρεια της Λιβύης. Η πόλη δημιουργήθηκε το 631 π.Χ από Έλληνες ομογενείς και βρίσκεται χτισμένη πάνω στα ερείπια της Κυρήνης. Έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς και θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα απομεινάρια της ελληνικής ιστορίας σήμερα.
Ναός Απόλλωνα – Απολλωνία (Apollonia)

H Aπολλωνία δημιουργήθηκε τον 7 αιώνα π.Χ. απο Έλληνες αποίκους της Λιβύης. Αποτέλεσε ένα σημαντικότατο κέντρο εμπορίου και διατέλεσε το λιμάνι της Κυρήνης για περισσότερο απο μια χιλιετία. Έξω απο τα τείχη της πόλης, διατηρείται ακόμα το αρχαίο Ελληνικό θέατρο της Απολλωνίας σε ένα εκπληκτικό σημείο χτισμένο μέσα στα βράχια, έχοντας θέα την θάλασσα. Ένα μεγάλο μέρος της πόλης, βρίσκεται κάτω απο την επιφάνεια της θάλασσας, λόγο ενός μεγάλου σεισμού το 365 μ.Χ.

Aρχαία Αγορά – Πτολεμαΐδα (Ptolemais)
Η Τολμέïθα παλαιότερα γνωστή ως Πτολεμαΐδα, είναι μια ήσυχη πόλη στο Al Marj, στην βορειοανατολική Λιβύη. Eκεί υπάρχει ο ναός της Δήμητρας και η εκπληκτική αρχαία Ελληνική αγορά. Κάτω απο την αγορά υπάρχει το εκπληκτικό υδρευτικό συστημα που δημιούργησαν οι Έλληνες άποικοι τον 4ο αιώνα π.Χ.

Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΙΒΥΗ

Για τους ενδιαφερόμενους υπάρχουν για μελέτη 86 ιστορικές περιγραφές μου περιηγήσεων γύρω από τον Ελληνισμό: www.asxetos.gr/authro/konstantinos-nalbantis

“Στη Λιβύη υπάρχουν πέντε τόποι, που βρίσκονται κάτω από τον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco”

Οι Έλληνες της Δύσης δημιούργησαν ένα είδος πολύμορφου πολιτικοκοινωνικού περιβάλλοντος που είναι το αποτύπωμα της παράδοξης καταγωής που χαρακτηρίζεται από τη συνάντηση του ελληνικού στοιχείου με τους αυτόχθονες πολιτισμούς, καθώς και από την αναγκαιότητα να αντιμετωπίσει περιβαλλοντικές συνθήκες πολύ διαφορετικές από κάθε άποψη από τις αρχικές. (όρα: Ιδιατερότητες, επιρροές, αποτελέσματα του Μικτού πληθυσμού των Συρακουσών και επίσης της Λιβύης)

Οι επαφές με ετερογενείς και ενδιαφέροντες πολιτισμούς και τέλος η περιφάνεια του φτωχού που, αναγκασμένος να μεταναστεύσει, θέλει να αποδείξει τις ικανότητές του και να επιβεβαιψθεί ξεπερνώντας σε ευημερία τους πρώην συντοπίτες του που έμειναν στην πατρίδα: όλα αυτά και άλλα ακόμα συνεβάλαν στην πραγματοποίηση του θαύματος των Ελλήνων στη Δύση. Η ιστορία των πόλεων που ίδρυσαν οι Έληνες ήταν κατά γενικό κανόνα σύντομη αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.

Οι Έλληνες αποικιστές αγαπούσαν την πολυτέλεια και την επίδειξη που έκαναν θρυλικό τον πλούτο, αγαπούσαν τη δόξα και το κύρος, και αυτή η αγάπη ένωσε τους τότε τύραννους. Οι Έλληνες αγαπούσαν την περιπέτεια και ήταν ριψοκίνδυνοι ναυτικοί, εν ονόματι της γνώσης ίδρυσαν φιλοσοφικές σχολές και ανάμεσά τους διακρίθηκαν νομοθέτες, μεγαλοι σοφοί και καλλιτέχνες.

Το ότι η Ρώμη κυρίευσε την Ελλάδα αφομοιο'ωνοντας τον πολιτισμόι της για να τον διαδώσει σ΄ ολόκληρο τον κόσμο- αλλά και για να την ταπεινώσει και να την καταστρέψει, όπως συχνά κάνουν οι κατακτητές - δεν ήταν θαύμα. Οι Έλληνες της Δύσης είχαν προλειάνει το έδαφος, εισαγοντας τον υβριδικό και θαυμασμό τους πολιτισμό εν είδει κλείδας, μεταξύ Ανατολής και Δύσης και συνδέοντας ένα μακρινό παρελθόν πρσπαθειώς με ένα δοξασμένο μέλλον.

Και ο Valerio M. Manfredi, σ. 412 καταλήγει στο βιβλίο του: Γι αυτό μπορούμε να πούμε πώς οι Ιταλοί, σε κάποια περίοδο της ιστορίας υπήρξαμε - και ίσως είμαστα ακόμα- Έλληνες.

0ι ΄Έλληνες σκεπτότανε αλλιώς. Αυτοί ήτανε ευχαριστημένοι, αν μπορούσαν να εξηγήσουν και να αποδείξουν ένα πράγμα, μια υπόθεση, κάτι τι παραγωγικότερο να κάνουν απ΄ αυτό δεν ήτανε γι΄ αυτούς τόσο σπουδαίο.
Ασφαλώς θα μπορούσε εδώ που ζούμε και εργαζόμαστε ενδιάμεσα στους "μικτούς" συμπολίτες των ευρωπαίων εταίρων μας να αξιοποιηθεί μια πολύπλευρη και πολυδιάστατη έλληνα-ευρωπαϊκή ενημέρωση, εκπαίδευση και οικονομικό-πολιτιστική παραγωγικότερη δραστηριότητα αλληλεπίδρασης και ασφαλώς, εκτός των ολίγων μέχρι τώρα προοπτικών, υπάρχουν και πολλές άλλες καλύτερες εναλλακτικές προοπτικές και λύσεις, που σε μία παραγωγικότερη επιδίωξη μόρφωσης και επιμόρφωσης θα βρισκότανε η νέα γενιά σε καλύτερη κατάσταση ακόμα και για το λόμπι της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές χώρες.

Διότι αν θελήσουμε να κατανοήσουμε σωστά τη γνώμη του Βρετανού ερευνητή Symonds, που λέει, « ότι όλα τα πολιτισμένα έθνη σήμερα σε όλα, ό,τι αφορά πνευματικότητα, είμαστε αποικίες της Ελλάδας», πρέπει να ενεργοποιηθούμε κι΄ εμείς στις χώρες των Ευρωπαίων εταίρων μας, για τα ιδανικά και συμφέροντα του Ελληνσιμού, με την αναγκαία βελτίωση και αλλαγή με όλες τις πνευματικές, πολιτιστικές και οικονομικές ικανότητες για αλληλέγγυες αλληλοεπιδράσεις ακόμα πολύ περισσότερο, από πριν.

Κωνσταντίνος Σ. Ναλμπάντης, kn-megalexandros.gr, άρθρο Νο.488, info@kn-megalexandros.gr

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση και μετάδοση με κάθε τρόπο με την προϋπόθεση να αναφέρεται συγγραφέας και Πηγή